Kategori Arşivleri:Ruh Sağlığı

BİZDEN Mİ?

“Bizden Misin?”
Aidiyet, Dışlanma ve Türkiye’nin Gündeminden Yansımalar

Son günlerde Türkiye’nin gündeminde sıkça yer alan “Bizden misin?” sorusu, göründüğünden çok daha derin psikolojik ve sosyolojik katmanlara sahip. Bu soru, bir yandan aidiyet ihtiyacını yansıtırken, diğer yandan “öteki” kavramını besleyerek toplumsal bölünmeleri derinleştirebiliyor.

Aidiyet İhtiyacı: İnsanın Temel Psikolojik Dürtüsü

İnsan, doğası gereği bir gruba ait olma ihtiyacı duyar. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinde de belirtildiği gibi, aidiyet hissi, güvenlik ve sevgi ihtiyacının ardından gelen temel bir motivasyon kaynağıdır.

  • “Bizden misin?” sorusu, kişinin “güvenilir bir üye” olup olmadığını sorgular.
  • Kabul görme arzusu, bireyi grubun normlarına uymaya iter.
  • Reddedilme korkusu, anksiyete ve sosyal izolasyona yol açabilir.

Türkiye gibi kolektivist kültürlerde aidiyet duygusu daha baskındır. Bu nedenle, “biz” ve “onlar” ayrımı daha keskin yaşanır.

Ötekileştirme ve Dışlanma Psikolojisi

“Bizden değilsen, ötekisin” algısı, toplumsal kutuplaşmayı besler. Psikolojide bu durum, “Sosyal Kimlik Teorisi” (Tajfel & Turner) ile açıklanır:

  • İnsanlar, kendilerini bir gruba ait hissederek benlik saygılarını artırır.
  • Diğer grupları küçümseyerek kendi grubunu yüceltme eğilimi vardır.
  • Dışlanan bireyler, depresyon, öfke veya aşırı uyum çabası gösterebilir.

Türkiye’de siyasi, etnik veya dini aidiyetler üzerinden sıkça sorulan bu soru, “öteki” olarak etiketlenen kesimlerde psikolojik yıpranmaya yol açıyor.

Sosyal Medya ve “Bizden Misin?” Sorgulamasının Yaygınlaşması

Sosyal medya, bu tür aidiyet sorgulamalarını daha görünür kılıyor:

  • Eko odaları (filter bubbles), insanları sadece kendi gruplarıyla etkileşime sokarak kutuplaşmayı artırıyor.
  • Linç kültürü, “bizden olmayanı” cezalandırma eğilimini tetikliyor.
  • Takipçi/beğeni baskısı, kişileri “kabul görmek için” yapay kimlikler oluşturmaya itebiliyor.

“Bizden Misin?” Sorusuna Verilen Tepkiler ve Psikolojik Sonuçlar

  • Kabul Edilenler: Güven ve onay hisseder, grup normlarına daha sıkı bağlanır.
  • Reddedilenler: Yalnızlık, öfke veya kendini kanıtlama çabasına girer.
  • İkilemde Kalanlar: Kimlik karmaşası (identity confusion) yaşayabilir.

“Biz” Kimiz?

“Bizden misin?” sorusu, aslında “biz”in kim olduğunu da sorgulatıyor. Türkiye gibi çok kimlikli toplumlarda, bu sorunun yanıtı ötekileştirmeden, kucaklayıcı bir dilde aranmalı.

Unutmamak gerekir ki, gerçek aidiyet, kişinin kendisi olarak kabul edilmesiyle mümkündür.

“Bölünmüş bir toplum değil, çeşitliliğiyle güçlenen bir ‘biz’ yaratabiliriz.”








Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

TELAFİ ETME ŞEMASI BİZE NE SÖYLER?

Telafi Etme Şeması Nedir?

Şema terapi kuramında, telafi etme (overcompensation) bir bireyin erken dönemlerde oluşmuş ve rahatsızlık veren uyumsuz şemaya karşı geliştirdiği başa çıkma stilidir. Kişi, örneğin “ben değersizim” gibi bir inanca sahipse, bu inancı örtbas etmek için aşırı başarı, kontrol, mükemmeliyetçilik veya başkalarını eleştirme gibi davranışlarla yanıt verebilir (Young, Klosko & Weishaar, 2013).

Şema terapide üç temel başa çıkma stili vardır:

  1. Teslim Olmak (Surrender): Şemayı kabul etmek ve onun doğrultusunda hareket etmek.
  2. Kaçınmak (Avoidance): Şemayı tetikleyen durum ve duygulardan uzak durmak.
  3. Aşırı Telafi Etmek (Overcompensation): Şemanın tam tersini abartılı biçimde ortaya koymak (Narpsikoloji, 2025).

Telafi etme şeması, kişinin şemayı bastırmak ve “değerli, güçlü, kusursuz” görünmek için geliştirdiği davranışları kapsar.

Telafi Etme Şemasını Besleyen Etkenler

Telafi davranışları tek başına ortaya çıkmaz; bir dizi faktör tarafından beslenir:

Erken Çocukluk Deneyimleri

  • Eleştirel veya yetersiz ebeveyn tutumları, çocuğun kendini değersiz hissetmesine yol açar.
  • Terk edilme veya reddedilme deneyimleri, bireyi aşırı kontrol ve başarı arayışına iter (Bach & Bernstein, 2019).

Aile ve Sosyal Çevre Dinamikleri

  • Ailede başarıya aşırı vurgu yapılması veya duyguların bastırılması, telafi davranışını pekiştirir.
  • Sosyal karşılaştırma ve onay arayışı, kişi için “her zaman daha iyi görünmeliyim” baskısını artırır (Bay Area CBT Center, 2024).

Kültürel ve Toplumsal Faktörler

  • Mükemmeliyetçiliği yücelten kültürel normlar, telafi etme davranışını normalleştirir ve sürdürür.
  • Özellikle performans temelli değer sistemleri, şemanın daha fazla güçlenmesine katkı sağlar.

Bilişsel ve Duygusal Döngüler

  • Olumsuz iç konuşmalar: “Yeterince iyi değilim, daha fazlasını yapmalıyım.”
  • Duygusal açlık ve reddedilme korkusu, sürekli telafi ihtiyacını tetikler (Narpsikoloji, 2025).

Telafi Etme Şemasının Psikolojik Sonuçları

Telafi davranışları genellikle yüzeyde başarı veya güç olarak görünür; ancak:

  • İlişkilerde gerilim yaratır: kişi, başkalarına karşı aşırı kontrolcü veya eleştirel olabilir.
  • Duygusal tükenmişlik ortaya çıkar: sürekli “kusursuz olma” çabası, enerji tüketir.
  • Şemanın pekişmesi: ne kadar telafi ederse etsin, kişi değersizlik veya reddedilme duygusunu doğrulamaya devam eder

Örnek:

  • Kusurluluk şeması: Eleştirel ve mükemmeliyetçi davranışlarla kendini “kusursuz” göstermeye çalışır.
  • Terk edilme şeması: Aşırı bağlı veya kontrolcü ilişkiler, reddedilme korkusunu telafi etmeye yöneliktir.
  • Başarısızlık şeması: Minimal bir başarı için bile aşırı çaba gösterir; bu, başarısızlık korkusunu gizleme stratejisidir.

Klinik Perspektif
Telafi Etme Şemasıyla Çalışmak

1. Şemayı Tanımak

2. Duyguları ve İhtiyaçları Keşfetmek

“Niçin böyle davranıyorum?” sorusu, şemanın kökenine ulaşmayı sağlar.

3. Sağlıklı Telafi Alternatifleri Geliştirmek

Sınırlı yeniden ebeveynlik (limited reparenting) ile güvenli bir ilişki deneyimi sunulur.
Sağlıklı yetişkin modları güçlendirilir (ISST).

4. Bilişsel ve Deneyimsel Teknikler

Görselleştirme (imagery rescripting) ve sandalyelerle yapılan çalışmalar (chair work) ile duygusal deneyim yeniden yapılandırılır.

Telafi etme şeması, genellikle bireyin “değersizim” veya “terk edileceğim” gibi eski yaralarını gizleme çabasıdır.
Bu davranışlar yüzeyde başarı veya kontrol gibi görünse de, ilişkilerde kopukluk ve duygusal tükenme yaratır.







Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

İyi Kız Sendromu: Neden Hep İyilik Yapma İhtiyacı Hissederiz ve Bu Döngüden Nasıl Çıkabiliriz?

İyi kız sendromu, özellikle kadınlar arasında sıkça görülen, sürekli başkalarını memnun etme, onay alma ve çatışmadan kaçınma eğilimi olarak tanımlanabilir. Bu davranış örüntüsü, bireyin kendi ihtiyaçlarını geri plana atarak başkalarının beklentilerini karşılama çabasıyla karakterizedir.

Peki, neden bazı insanlar sürekli iyilik yapma ihtiyacı hisseder? Bu durum genellikle neden kötülükle veya değersizleştirilmeyle sonuçlanır? Ve en önemlisi, bu döngüden nasıl çıkılabilir?

İyilik Yap İyilik Bul (?)

Sendromun temelinde genellikle çocukluk döneminde şekillenen onaylanma ihtiyacı yatar. Bowlby’nin bağlanma teorisine göre, çocuklar ebeveynlerinden sürekli onay ve sevgi almak için uyumlu davranışlar sergiler. Bu durum, yetişkinlikte de başkalarının beklentilerini karşılama eğilimine dönüşebilir. Özellikle toplumsal cinsiyet rolleri, kadınlara “nazik, uyumlu ve fedakar” olma baskısı yükler. Sosyal Rol Teorisi (Social Role Theory), bu tür davranışların toplumsal normlar tarafından şekillendirildiğini ve pekiştirildiğini öne sürer.

Araştırmalar, sürekli başkalarını memnun etme eğiliminin, düşük öz-değer ve yüksek dışsal onay ihtiyacıyla ilişkili olduğunu gösteriyor. Crocker ve Park (2004), öz-değerin başkalarının onayına bağlı olmasının, bireyi duygusal olarak kırılgan hale getirdiğini ve sürekli bir onay arayışına sürüklediğini belirtir. Bu durum, iyi kız sendromuna sahip bireylerin neden sürekli iyilik yapma ihtiyacı hissettiğini açıklar.

İyilik Yap Kötülük Bul

İyi kız sendromuna sahip bireyler, sürekli başkalarının ihtiyaçlarını ön planda tutarken kendi duygusal ve fiziksel sınırlarını ihmal eder. Bu durum, tükenmişlik sendromuna yol açabilir. Maslach ve Jackson (1981), tükenmişliğin duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı hissinin azalmasıyla karakterize olduğunu belirtir. Sürekli iyilik yapma çabası, bireyin kendi ihtiyaçlarını görmezden gelmesine ve sonunda duygusal olarak tükenmesine neden olur.

Ayrıca, bu tür davranışlar genellikle çevredeki insanlar tarafından kötüye kullanılabilir. Sosyal psikolojide “hedonik adaptasyon” kavramı, insanların sürekli iyilik gösteren bireyleri zamanla kanıksadığını ve bu davranışları artık olağan karşıladığını gösterir. Bu durum, iyi kız sendromuna sahip bireylerin değersizleştirilmesine ve emeklerinin görmezden gelinmesine yol açar.

İnsanların Sınırları Zorlama Eğilimi

İyi kız sendromuna sahip bireyler, çatışmadan kaçınma eğilimleri nedeniyle sınır koymakta zorlanır. Boundary Theory (Sınır Teorisi), sağlıklı sınırların kişisel refah için kritik olduğunu vurgular. Ancak, sürekli iyilik yapma eğilimindeki bireyler, başkalarının sınırlarını ihlal etmesine izin verir. Bu durum, Miller ve Boulton (2007) tarafından yapılan bir çalışmada, sınır koyamayan bireylerin manipülatif ilişkilere daha açık olduğu şeklinde açıklanmıştır.

Ayrıca, Game Theory (Oyun Teorisi) perspektifinden bakıldığında, sürekli iyilik yapan bireyler, çevrelerindeki insanlar tarafından “kolay hedef” olarak algılanabilir. Bu, diğerlerinin bu bireylerin iyi niyetini istismar etme olasılığını artırır.

Şema Terapi ile İyi Kız Sendromunu Ele Alma

Şema Terapi, Jeffrey Young tarafından geliştirilen, erken dönem uyumsuz şemaların (temel inanç ve duygusal kalıpların) ele alındığı bütüncül bir terapi yaklaşımıdır. İyi kız sendromu, genellikle şu şemalarla ilişkilidir:

Onay Arayıcılık: Başkalarının onayına aşırı ihtiyaç duyma.

Fedakarlık: Kendi ihtiyaçlarını görmezden gelerek başkalarını memnun etme.

Yetersizlik: Kendini değersiz hissetme ve başkalarının ihtiyaçlarını kendininkinden üstün tutma.

Şema Terapi sürecinde, bu şemaları keşfetmek, anlamak ve değiştirmek için aşağıdaki adımlar izlenir:

Değerlendirme ve Psikoeğitim
Erken Dönem Deneyimlerini Keşfetme
Duygusal Farkındalık ve Şemaların Tetiklenmesi
Başa Çıkma Modlarını Keşfetme
Sağlıklı Yetişkin Modunu Güçlendirme
Şemalara Meydan Okuma ve Yeniden Yapılandırma
İçsel Çocuk Modunu İyileştirme
İlişki Dinamiklerini İyileştirme

Kendinizi Önceliklendirin

İyi kız sendromu, derin psikolojik ve toplumsal kökenlere sahip bir davranış örüntüsüdür. Ancak, öz-farkındalık, sağlıklı sınırlar, öz-şefkat ve terapötik destekle bu döngüden kurtulmak mümkündür. Şema Terapi, bu süreçte etkili bir yol haritası sunar. Unutmayın, gerçek mutluluk ve tatmin, başkalarını memnun etmekten değil, kendi ihtiyaçlarınızı karşılamaktan ve kendi değerinizi tanımaktan geçer.

Eğer bu süreçte zorlanıyorsanız, bir uzman klinik psikologdan destek almanız, süreci daha sağlıklı yönetmenize yardımcı olacaktır. Kendinize şefkat gösterin ve kendi ihtiyaçlarınızı önceliklendirmekten asla vazgeçmeyin.







Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ÇOCUK VE ERGENLERDE ÖLÜM KORKUSU

Çocuklarda ve Ergenlerde Ölüm Fobisi (Tanatofobi) ve Ölüm Kaygısı: Nedenleri, Belirtileri ve Başa Çıkma Yöntemleri

Ölüm fobisi (tanatofobi) veya ölüm kaygısı, çocuklar ve ergenlerde sıkça görülen ancak genellikle göz ardı edilen bir durumdur. Bu kaygı, özellikle ergenlik döneminde kimlik arayışı ve varoluşsal sorgulamalarla birlikte daha belirgin hale gelebilir. Ölüm korkusu, çocuk ve ergenlerin günlük yaşamını, akademik performansını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Bu yazıda, ölüm kaygısının nedenleri, kendini nasıl gösterdiği, ebeveynlere öneriler ve terapi süreçleri hakkında detaylı bilgiler bulacaksınız.

Ölüm Kaygısının Nedenleri

Gelişimsel Faktörler:

  • Çocuklar ve ergenler, özellikle 5-7 yaşları arasında ölüm kavramını anlamaya başlar. Bu dönemde ölümün geri dönülemez olduğunu fark ederler ve bu durum kaygıya neden olabilir.
  • Ergenlik döneminde ise soyut düşünme yeteneği gelişir. Bu, ölüm gibi soyut kavramlar üzerinde daha fazla düşünmelerine ve kaygılanmalarına yol açabilir.

Travmatik Deneyimler:

  • Ailede veya yakın çevrede bir kayıp yaşanması, çocuk ve ergenlerde ölüm kaygısını tetikleyebilir. Özellikle ebeveyn kaybı, bu durumu daha da derinleştirebilir.
  • Medyada ölümle ilgili haberler, filmler veya diziler de çocukların ölüm korkusunu artırabilir.

Varoluşsal Kaygı:

  • Ergenler, kimlik arayışı sürecinde varoluşsal sorgulamalara girer. “Ben kimim?”, “Hayatın anlamı nedir?”, “Ölümden sonra ne olacak?” gibi sorular, ölüm kaygısını tetikleyebilir.

Ailevi ve Kültürel Etkiler:

  • Aile içinde ölümle ilgili konuşmaların yasaklanması veya ölümün tabu olarak görülmesi, çocukların bu konuda kaygı geliştirmesine neden olabilir.
  • Bazı kültürlerde ölümle ilgili korkutucu hikayeler veya inanışlar, çocukların ölüm korkusunu pekiştirebilir.

Psikolojik Faktörler:

  • Düşük benlik saygısı, kaygı bozuklukları veya depresyon gibi psikolojik sorunlar, ölüm kaygısını artırabilir.
  • Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi durumlarda, ölümle ilgili takıntılı düşünceler sıkça görülebilir.

Ölüm Kaygısının Kendini Gösterme Biçimleri

Duygusal Belirtiler:

  • Sürekli ölümle ilgili düşünceler.
  • Ölüm hakkında konuşmaktan kaçınma veya aşırı ilgi gösterme.
  • Ölümle ilgili kabuslar veya uyku bozuklukları.
  • Sevdiklerini kaybetme korkusu.

Davranışsal Belirtiler:

  • Ölümle ilgili konulardan kaçınma (örneğin, cenaze törenlerine katılmak istememe).
  • Sürekli güvence arama davranışları (“Sen ölmeyeceksin, değil mi?”).
  • Ölümle ilgili takıntılı davranışlar (örneğin, sürekli ölümle ilgili kitaplar okuma).

Fiziksel Belirtiler:

  • Kaygıya bağlı mide bulantısı, baş ağrısı veya kalp çarpıntısı.
  • Uyku bozuklukları veya iştah değişiklikleri.

Ebeveynlere Öneriler

Açık ve Dürüst İletişim:

  • Çocuğunuzun ölümle ilgili sorularını geçiştirmeyin. Yaşına uygun bir dil kullanarak dürüstçe cevaplayın.
  • Ölümü bir tabu olarak değil, hayatın doğal bir parçası olarak anlatın.

Güven Verici Olun:

  • Çocuğunuza sevgi ve güven verin. “Seni her zaman koruyacağım” gibi ifadeler, çocuğun kaygısını azaltabilir.
  • Ölümle ilgili korkularını küçümsemeyin veya yargılamayın.

Rutinleri Koruyun:

  • Çocuğun günlük rutinlerini korumak, ona güven ve istikrar hissi verir. Bu, kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.

Sosyal Destek Sağlayın:

  • Çocuğunuzun arkadaşlarıyla vakit geçirmesini teşvik edin. Sosyal aktiviteler, kaygıyı hafifletebilir.
  • Aile içinde birlikte vakit geçirin ve çocuğunuzun duygularını ifade etmesine olanak tanıyın.

Profesyonel Destek Almaktan Çekinmeyin:

  • Çocuğunuzun ölüm kaygısı günlük hayatını etkiliyorsa, bir çocuk psikoloğu veya psikiyatristinden destek alın.

Terapi Süreçleri ve İşe Yarar Mı?

Ölüm kaygısı, özellikle çocuk ve ergenlerde terapiyle başarılı bir şekilde yönetilebilir. İşte terapide kullanılan yöntemler:

Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): CBT, ölümle ilgili olumsuz düşünceleri değiştirmeye odaklanır. Örneğin, “Ölüm korkutucudur” gibi düşünceler yerine, “Ölüm hayatın bir parçasıdır” gibi daha gerçekçi düşünceler geliştirilir.

Varoluşçu Terapi: Bu terapi yöntemi, ergenlerin varoluşsal kaygılarını anlamalarına ve hayatın anlamını keşfetmelerine yardımcı olur.

Oyun Terapisi (Çocuklar İçin): Özellikle küçük çocuklar için oyun terapisi, ölümle ilgili korkularını ifade etmelerine yardımcı olabilir.

Aile Terapisi: Aile içindeki iletişimi güçlendirmek ve ölümle ilgili konuları açıkça konuşmak, çocuğun kaygısını azaltabilir.

Değerlendirme Araçları

Ölüm kaygısını değerlendirmek için kullanılan bazı psikolojik ölçekler ve yöntemler şunlardır:

Ölüm Kaygısı Ölçeği (Death Anxiety Scale)
Bu ölçek, ölümle ilgili korku ve kaygı düzeyini değerlendirir. Örnek sorular:

  • “Ölüm hakkında düşünmek beni endişelendirir.”
  • “Öldükten sonra ne olacağını bilmemek beni korkutur.”

Collett-Lester Fear of Death Scale
Bu ölçek, ölüm korkusunu farklı boyutlarda (kendi ölümü, başkalarının ölümü vb.) değerlendirir.

Projektif Testler
Rorschach Mürekkep Lekesi Testi veya Tematik Algı Testi (TAT), ergenin bilinçaltındaki korkularını ortaya çıkarabilir.

Klinik Görüşme
Bir uzman tarafından yapılan klinik görüşme, ergenin ölüm kaygısını anlamak için en etkili yöntemlerden biridir.

Ölüm kaygısı, çocuk ve ergenlerde doğal bir duygu olabilir, ancak bu kaygı günlük hayatlarını etkiliyorsa dikkate alınmalıdır. Ebeveynler, çocuklarının duygularını anlamalı ve onlara güven verici bir ortam sunmalıdır. Terapi süreçleri, özellikle bilişsel davranışçı terapi ve varoluşçu terapi, bu kaygıyı yönetmede oldukça etkilidir. Unutmayın, ölüm kaygısıyla başa çıkmak, çocuk ve ergenlerin sağlıklı bir şekilde büyümesine ve hayatın anlamını keşfetmesine yardımcı olabilir.

Kaynakça
Templer, D. I. (1970). The construction and validation of a Death Anxiety Scale.
Collett, L. J., & Lester, D. (1969). The fear of death and the fear of dying.
Adolescent Death Anxiety Scale (ADAS).





Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

HASTALIK HASTASI OLMAK (HİPOKONDRİYAK BOZUKLUK)

Hastalık hastalığı (hipokondriyak bozukluk), kişilerin bedensel semptomları ya da normal bedensel duyumlarını aşırı bir şekilde sağlık problemi olarak yorumladıkları, gerçek bir hastalık bulunmamasına rağmen ciddi sağlık sorunları olduğuna dair sürekli bir korku ve endişe taşıdıkları bir tür anksiyete bozukluğudur.

DSM-5‘te Somatik Semptom Bozukluğu olarak tanımlanmakla birlikte, halk arasında “hipokondriyak bozukluk” olarak da bilinir.

Hastalık hastalığı (hipokondriya), kişinin normal bedensel duyumlarını (örneğin bir kas ağrısı, baş ağrısı veya mide bulantısı gibi yaygın ve genellikle zararsız hisler) bir hastalığın belirtisi olarak yanlış yorumlamasıyla karakterizedir. Bu kişiler, belirtilerinin ciddi ve yaşamı tehdit eden bir hastalığa işaret ettiğine inanır, ancak yapılan tıbbi testlerde veya muayenelerde herhangi bir organik bozukluk bulunmaz.

Hipokondriyak Bozukluğun Temel Özellikleri

Hipokondriya, somatik semptomlar (bedensel şikayetler) ile ilişkilidir, ancak bu semptomlar genellikle tıbbi bir açıklama bulamayan kişilerde ortaya çıkar. Temel özellikler şunlardır:

Kişi, vücudundaki herhangi bir küçük değişikliği ya da fiziksel duyumu (örneğin, baş ağrısı, mide bulantısı, yorgunluk, kalp çarpıntısı) ciddi bir hastalığın belirtisi olarak yorumlar ve bu konuda sürekli kaygı duyar. Hipokondriyak kişiler, sık sık doktorlara başvurur, tıbbi testler yaptırır ve teşhis konulmadıkça rahatlamazlar. Ancak, yapılan testler genellikle normaldir. Kişinin deneyimlediği semptomlar gerçek olabilir (örneğin ağrı), ancak bu semptomlar genellikle aşırıya kaçan bir kaygı ve korku ile ilişkilidir. Bu kişiler, sağlıklı olduklarına dair doktor raporları ve tıbbi test sonuçlarına rağmen, sağlıklarında ciddi bir sorun olduğuna dair endişe duymaya devam ederler.

DSM-5’te Tanımlanması

DSM-5, Somatik Semptom Bozukluğu ve İlişkili Bozukluklar altında hipokondriyak bozukluğu şu şekilde tanımlar:

Kişi, herhangi bir bedensel semptomu büyük bir sağlık sorununa bağlar. Bedensel semptomların ciddiyetine dair anksiyete, hastalıkla ilgili düşüncelerin yoğunluğu ile ölçülür. Kişi, semptomların varlığına rağmen tıbbi testlerin sonucu ve tıbbi değerlendirmelerle rahatlamaz. Bu durum, genellikle 6 ay süreyle devam eder. Semptomlar genellikle tıbbi olarak açıklanabilir, ancak birey, bu semptomların çok daha ciddi bir hastalık olduğuna inanır.

Şikayetler arasında:

  • En yaygın şikayetlerden biri vücutta yaygın ağrılardır (baş ağrısı, sırt ağrısı, kas ağrıları, vb.). Bu ağrılar genellikle tıbbi bir nedene dayanmaz, ancak kişi bunları çok ciddi bir hastalıkla ilişkilendirir.
  • Kişi kendini sürekli olarak yorgun hissedebilir ve bu, büyük bir sağlık probleminin belirtisi olarak kabul edilir.
  • Karın ağrıları, mide bulantıları, gaz, şişkinlik gibi sindirim şikayetleri de yaygındır.
  • Kalp çarpıntısı, göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi kardiyak semptomlar, genellikle anksiyetenin fiziksel etkileri olsa da, hipokondriyak kişiler bunları ciddi bir kalp hastalığının belirtileri olarak algılayabilirler.
  • Baş dönmesi, denge kaybı ve uyuşma gibi semptomlar da sıkça görülebilir.

Bu tür semptomlar genellikle kişi tarafından abartılır ve çoğu zaman aşırı tıbbi müdahale veya test talep edilmesine yol açar. Ancak, yapılan testler genellikle herhangi bir organik hastalığı işaret etmez.

Hastalık hastalığı, hem bireysel hem de sosyal yaşam üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bu durumun sık görülen sonuçları şunlardır:

  • Hipokondriya, özellikle sürekli sağlık kaygıları nedeniyle depresyon ve anksiyeteye yol açabilir. Kişi, sağlıklı olduğunu bir türlü kabul edemediği için bu durum daha da kötüleşebilir.
  • Sürekli sağlık sorunlarından bahsetmek, kişiyi sosyal ilişkilerden uzaklaştırabilir. Aile ve arkadaşlar, bu sürekli kaygıdan yorulabilir ve kişi sosyal izolasyona girebilir.
  • Hipokondriya, iş gücü kaybına neden olabilir. Kişi sık sık hastalık bahanesiyle işe gitmeyebilir veya işinde verimsiz hale gelebilir.
  • Kişinin sürekli sağlık sorunlarından bahsetmesi, aile üyeleri arasında sıkıntılara yol açabilir. Aile üyeleri, sürekli doktor ziyaretleri ve testler nedeniyle duygusal ve maddi açıdan zorlanabilir.

Tedavi Yöntemleri

Hastalık hastalığının tedavisi, genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi ve psiko-eğitim içerir. Tedavi süreci kişisel farkındalık yaratmak ve hastalıkla ilgili kaygıyı yönetebilmek üzerine odaklanır. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, kişinin sağlıkla ilgili düşünce ve inançlarını değiştirmeyi hedefler. Bu terapi, kişinin sağlıklı olduğunu kabul etmesini sağlayarak, aşırı sağlık kaygılarının önüne geçmeyi amaçlar.

İlaç Tedavisi: Antidepresanlar (özellikle SSRI’lar) ve anksiyolitikler, hipokondriyak kişilerin eşlik eden depresyon ve anksiyetenin tedavisinde kullanılabilir. Ancak ilaç tedavisi psikoterapiyle desteklendiğinde daha başarılı sonuçlar elde edilir.

Psiko-eğitim ve Farkındalık: Bireylere sağlık kaygılarının doğası hakkında bilgi verilmesi, kaygılarını daha iyi anlamalarına ve yönetmelerine yardımcı olabilir.

Gevşeme Teknikleri: Yoga, meditasyon ve diğer gevşeme teknikleri, vücut duyumlarını daha sağlıklı bir şekilde algılamalarına ve kaygı düzeylerini düşürmelerine yardımcı olabilir.

Bu durum, tedavi edilmediği takdirde bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi, kişilerin bu kaygılarını yönetmelerine yardımcı olabilir ve sağlıklı bir yaşam sürmelerini sağlayabilir.









Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ÖNLEMEYE ÇALIŞMAK

‘Ya Şöyle Olursa, OLMASIN!’

Önleme davranışları, genellikle belirsizlik, endişe veya kontrol kaybı gibi duygusal tepkilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Danışanlarımın paylaştığı deneyimler, bu davranışların genellikle stresle başa çıkmak için bir yol olarak kullanıldığını bana gösterdi.

Önleme davranışları genellikle belirli bir düzen veya ritüel etrafında şekilleniyor. Bu davranışları gerçekleştirmek için belirli bir sırayı veya rutini takip ediyor olabilirsiniz. Örneğin, her sabah işe gitmeden önce ofis çantanızı kontrol etme alışkanlığınız var ise, bu ritüeli gerçekleştirmediğinizde kendinizi huzursuz hissedebilirsiniz.

Önleme davranışları kısa vadede kişiyi rahatlatabilir veya stresi azaltabilir gibi görünse de, uzun vadede sorunlara yol açabilir. Danışanlarımın birçoğu, bu davranışların zamanlarını ve enerjilerini tüketebildiğini, normal yaşamlarını engelleyebildiğini fark etti. Sürekli olarak sağlık endişeleriyle ilgili Google’da arama yapma alışkanlığınız var ise bu davranışın aslında endişe ve panik ataklarını tetiklediğini de fark edebilirsiniz.

Önleme davranışları, herkesin hayatında farklı bir şekilde ortaya çıkabilir ve bireyin kişisel deneyimleriyle şekillenir.

  • Evden çıkarken veya eve geldiğinde kapıyı birkaç kez kontrol etme alışkanlığı. Bu davranış, güvenlik endişeleri veya kapının kilitli olduğundan emin olma ihtiyacından kaynaklanabilir.
  • Günlük aktiviteler için detaylı kontrol listeleri hazırlama ve her adımı tamamladıktan sonra rahatlama. Bu, iş veya okul gibi yoğun dönemlerde kontrol hissini artırabilir.
  • Mikroplardan kaçınmak için sık sık elleri yıkama alışkanlığı. Özellikle pandemi döneminde bu davranış daha da yaygın hale geldi.
  • Sağlık endişeleri, seyahat planları veya sosyal etkinlikler hakkında sürekli internet araştırması yapma. Bu, kontrol hissini artırma ve bilgi sahibi olma isteğinden kaynaklanabilir.
  • Her detayın mükemmel olması için aşırı çaba gösterme ve sürekli olarak kendini kontrol etme. Bu davranış, kendi beklentileri karşılamak veya başkalarının beklentilerini karşılamak için kullanılabilir.
  • Ev veya çalışma alanlarını aşırı derecede düzenli ve temiz tutma alışkanlığı. Bu, çevresel kontrol hissini artırabilir ve düzensizlikten kaynaklanan stresi azaltabilir.
  • Vücutta herhangi bir değişiklik veya rahatsızlık hissedildiğinde sürekli doktora başvurma. Bu, sağlık endişeleri ve hastalıkla ilgili korkuları azaltmaya yönelik bir önlem olabilir.

Aldatılmayı önlemeye çalışıyor musunuz? O halde dilerseniz bu yazımı okuyabilirsiniz.

Önleme davranışlarının yaygın bir nedeni, kişinin stresle başa çıkmak, belirsizlikten kaçınmak veya kontrol hissini artırmak için kullanılmasıdır.

  • Stresli bir durumla başa çıkmak için insanlar sık sık önleme davranışlarına başvurabilirler. Örneğin, bir sınav öncesi notları birkaç kez kontrol etmek, bir iş görüşmesi öncesi konuşma yapmak, kusurlarını kontrol etmek gibi.
  • Kontrol hissi, insanların yaşamlarında güvenlik ve güvence hissetmeleri için önemlidir. Bu nedenle, bazı insanlar belirsizlikten ve değişimden kaçınmak için sürekli olarak önleme davranışları sergileyebilirler. Örneğin, bir uçağa binmeden önce uçak bileti ve pasaportu birkaç kez kontrol etmek gibi.
  • Farklı korkular, insanların önleme davranışları sergilemelerine neden olabilir. Örneğin, birisinin hastalık veya ölüm korkusu varsa, sürekli olarak sağlık durumunu kontrol etmek gibi davranışlar sergileyebilirler.
  • Mükemmeliyetçilik, bazı insanların sürekli olarak kendilerini kontrol etmelerine ve mükemmel olmaya çalışmalarına neden olabilir. Bu nedenle, bu insanlar sürekli olarak işlerini kontrol edebilirler, her ayrıntıyı kontrol etmek isteyebilirler ve mükemmeliyetçi bir şekilde yaşamaya çalışabilirler.
  • Bazı insanlar duygusal reaksiyonlarını kontrol etmek için önleme davranışları sergileyebilirler. Örneğin, birisinin öfkesi veya kızgınlığı kontrol etmek için nefes alma egzersizleri yapma veya negatif duyguları bastırmak için yeme alışkanlıklarını kontrol etme gibi.
  • Bazı insanlar, hata yapmaktan veya başarısız olmaktan korktukları için sürekli olarak kendilerini kontrol etmek isterler. Bu nedenle, bu insanlar sürekli olarak işlerini kontrol edebilirler, her ayrıntıyı kontrol etmek isteyebilirler ve mükemmeliyetçi bir şekilde yaşamaya çalışabilirler.

Bu nedenlerden dolayı, insanlar sık sık önleme davranışları sergilerler ve bu davranışların arkasındaki motivasyonu anlamak önemlidir. Bu, insanların neden belirli davranışlar sergilediklerini ve bu davranışların onları nasıl etkilediğini anlamalarına yardımcı olabilir.

Kötü şeyleri önlemek için sürekli olarak önleme davranışları sergileyen insanların bazıları Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) olan kişilerdir. OKB, insanların obsesyonlar (sıkça tekrarlayan, engellenemez düşünceler veya dürtüler) ve kompulsiyonlar (obsesyonlarına karşı koymak için yaptıkları tekrarlayıcı davranışlar) yaşadığı bir zihinsel bozukluktur.

Birçok kişi, belirli ritüelleri veya alışkanlıkları tekrarlayarak obsesyonlarını kontrol etmeye veya bastırmaya çalışır. Bunlar, obsesyonlarının ne kadar rahatsız edici olduğunu azaltabilir veya obsesyonlarına karşı koyma yeteneklerini geliştirebilirler. Ancak, bu kompulsiyonlar genellikle kişinin yaşamını etkiler ve onları daha fazla kaygı ve strese sürükler.

Örneğin, bir kişi ellerini sürekli olarak yıkayarak mikroplardan kaçınmaya çalışabilir. Bu, kişinin mikroplardan kaynaklanabilecek hastalık veya enfeksiyon korkusuyla başa çıkma şeklidir. Ancak, bu sürekli el yıkama, kişinin ciltte kuruluk ve tahriş gibi sorunlar yaşamasına neden olabilir. Ayrıca, bu davranış, kişinin sosyal etkinliklerde veya işte başarısız olmasına veya ilişkilerinde sorun yaşamasına neden olabilir.

Bir başka örnek, sürekli olarak odak noktasını kontrol etme alışkanlığıdır. Bu, kişinin kilitli olduğundan ve evde güvende olduğundan emin olma ihtiyacından kaynaklanır. Bu davranış, kişinin evde güvende olduğunu hissetmesine yardımcı olabilir, ancak bu kompulsiyon, kişinin aile üyeleriyle veya ev arkadaşlarıyla sorunlar yaşamasına neden olabilir.

Önleme davranışlarını aşmaya veya değiştirmeye yönelik daha sağlıklı ve etkili bir yaklaşım, bireylerin kendilerini kabul etmeleri, stresle başa çıkmak için daha sağlıklı stratejiler geliştirmeleri ve yaşam kalitelerini iyileştirmeye odaklanmalarıdır. Bu, onları OKB gibi zorluklarla mücadele etmeye daha hazır ve güçlü kılabilir.

Önleme davranışlarını sergileyen kişilerin öncelikle kendilerini ve bu davranışlarını kabul etmeleri önemlidir. Bu, bireylerin stresle başa çıkmak için daha sağlıklı yolları aramalarına ve bu davranışları olumsuz bir şekilde etkilediğini kabul etmelerine yardımcı olabilir.

Bireyler, stresle başa çıkmak için daha sağlıklı stratejiler geliştirebilirler. Örneğin, nefes alma egzersizleri yapmak, meditasyon yapmak, spora katılmak veya hobilerle uğraşmak gibi. Bu, stres seviyelerini azaltabilir ve daha sakin ve dengeli bir zihinsel durum sağlayabilir.

Bireyler, fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamak için daha iyi bir öz bakım planı oluşturabilirler. Yeterli uyku almak, dengeli beslenmek, egzersiz yapmak, sosyal bağlantıları sürdürmek ve hobilerle uğraşmak gibi. Bu, genel yaşam kalitesini artırabilir ve zihinsel sağlığı destekleyebilir.

Bir terapistten profesyonel destek almak, bireylerin önleme davranışlarını anlamalarına, nedenlerini keşfetmelerine ve daha sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olabilir. Psikoterapi, bireylerin kendilerini ve yaşamlarını daha iyi anlamalarına ve daha tatmin edici bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir.

Bu yaklaşımlar, önleme davranışlarından kurtulmanın ve daha sağlıklı ve dengeli bir yaşam sürmenin bir yolunu oluşturabilir. Önleme davranışları genellikle obsesyonlarla ve stresle başa çıkmak için bir yol olarak görülürken, bu yaklaşım, bireylerin kendi stresleriyle daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmasına ve daha mutlu ve tatmin edici bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.

Bazen, bu başa çıkma stratejileri önleme davranışlarına dönüşebilir ve uzun vadede bizi daha fazla strese sokabilir. Bu davranışlar, bizi koruduğumuzu hissettirse de aslında stres seviyemizi artırabilir ve yaşam kalitemizi düşürebilir.

Nasıl Başa Çıkabiliriz?

Öncelikle, önleme davranışlarının farkında olmalı ve onların ne zaman ve neden ortaya çıktığını anlamalıyız.

Önleme davranışlarının yerine daha sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirebiliriz. Örneğin, stresli bir durumda derin nefes almak veya gevşeme egzersizleri yapmak.

Önleme davranışlarını hemen bırakmak yerine, adım adım azaltarak kendimize zaman tanıyabiliriz. Örneğin, kapıyı bir kez kontrol etmekle başlayabiliriz ve zamanla bu sıklığı azaltabiliriz.

Eğer önleme davranışları yaşam kalitenizi ciddi şekilde etkiliyorsa, bir uzmandan yardım almayı düşünebilirsiniz. Bir terapist veya psikolog, bu konuda size rehberlik edebilir ve daha sağlıklı başa çıkma stratejileri öğretebilir.

Önleme davranışlarıyla başa çıkmak kolay olmayabilir, ancak farkındalık ve istekle, bu alışkanlıkları değiştirebiliriz. Unutmayın ki herkesin yaşamında zorluklarla başa çıkmak için farklı yolları vardır ve önemli olan kendimize en uygun olanı bulmaktır.

Önleme davranışlarının önlenebilir olup olmadığına dair kesin bir yargıda bulunmak zordur. Bu, kişinin ne kadar istekli olduğuna, alışkanlıklarının kökenine ve onunla ilgili altta yatan nedenlere bağlıdır. Ancak, psikiyatristler ve psikoterapistler, önleme davranışlarının anlaşılabilir ve yönetilebilir olduğunu düşünmektedirler.

Carl Jung, “Bilinçaltında, kişinin gerçek özlemlerinden ve korkularından ziyade, toplumsal standartların belirlediği beklentilere yönelik bir tepki olarak ortaya çıkarlar.” diyerek önleme davranışlarının yaygın olduğunu ve insanların genellikle toplumun beklentileri ve normları doğrultusunda hareket ettiğini belirtmiştir. Bu, önleme davranışlarının sadece bireyin içsel dünyasından kaynaklanmadığını, aynı zamanda toplumsal ve kültürel etkilerin de bir rol oynadığını gösterir.

Önleme davranışlarıyla başa çıkmak için gereken yaklaşım, kişinin kendine özgü durumuna ve gereksinimlerine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, önleme davranışlarına yaklaşımın kişiselleştirilmiş bir şekilde ele alınması ve tedavi planının da buna göre oluşturulması önemlidir.










Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

AĞLAMAK GELİYOR İÇİMDEN

Duygusal İhtiyaç ve Psikolojik İçsel Çözümleme

Birçok kişi zaman zaman, “İçimden ağlamak geliyor” cümlesini kurar. Bu ifade, genellikle yoğun duygusal bir durumun, bazen depresyonun, bazen kaygının, bazen de travmatik bir olayın belirtisi olarak ortaya çıkar.

Bu tür bir duygu, insanın içsel dünyasında biriken, dışa vurulamayan, bastırılan duyguların dışa çıkma çabası olabilir. Peki, bu duygu ne anlama gelir? Ağlamak, neden ihtiyaç duyduğumuz bir eylem olabilir?

Ağlamak ve Duygusal Yük

Ağlamak, insanların duygusal yüklerini ifade etmek için başvurdukları bir savunma mekanizması olabilir. Psikolojik bağlamda, ağlama çoğunlukla bir boşalma, bir rahatlama süreci olarak anlaşılabilir. Ağlama, duygusal bir baskıyı, gerilimi ve sıkıntıyı dışa vurmanın bir yolu olarak kullanılabilir. Bazen yoğun stres, üzüntü, öfke veya hayal kırıklığı gibi duygular birikerek insanı ağlamaya yönlendirebilir.

İçinden ağlamak gelen bir danışanla çalışırken, bu tür duyguların neden biriktiğini ve bu duyguların ne kadar uzun süredir biriktiklerini anlamak benim için oldukça önemlidir. İnsanlar genellikle duygusal ihtiyaçlarını bastırdıklarında, bu duygular bilinçaltında birikir ve sonunda dışa vurum gereksinimi doğurur. Ağlamak, bu birikmiş duygusal yükün boşalması için bir tür çıkış noktasıdır.

Duygulanım Bozuklukları ve Ağlama

Ağlama, genellikle anlık bir rahatlama sağlasa da, bazen daha derin psikolojik durumların belirtisi de olabilir. Bu tür bir kendini ifade genellikle anksiyete, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), kayıp ve yas süreçleri veya uzun süreli duygusal baskıların sonucu olarak ortaya çıkabilir.

Depresyonun temel belirtilerinden biri, kişinin kendisini boşlukta hissetmesi ve ağlama isteğiyle sıkça karşılaşmasıdır. Bu, kişinin içsel dünyasında hissettiği umutsuzluk, yalnızlık ve değersizlik duygularının bir yansımasıdır. Depresyon, genellikle kişi için çözülmesi zor gibi görünen duygusal yüklerle gelir ve bu yük biriken duygusal baskıyla, kişi zaman zaman ağlama isteği duyabilir.

Anksiyete bozuklukları da benzer şekilde biriktiğinde duygusal yükü artırır. Kişi, sürekli bir kaygı hali içinde olursa, bu kaygının yaratacağı duygusal baskı da ağlama dürtüsünü artırabilir. Kişi, bir yandan kontrol edemediği bu kaygıyla başa çıkmaya çalışırken, diğer yandan duygusal ifade biçimi olarak ağlamayı deneyebilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) bir travma sonrası duygusal bozukluklar, kişiyi sürekli olarak geçmişte yaşadığı travmalarla yüzleştiren bir etki yaratabilir. Kişi, eski travmatik anıların tetiklenmesiyle, ağlama dürtüsüne kapılabilir.

Birini kaybetmek, ayrılık veya başka bir önemli kayıp, duygusal anlamda çok yoğun bir durumdur. Kaybın ardından ağlama, kişinin acısını dışa vurmasının ve yas sürecinin bir parçası olabilir.

Psikoterapi Sürecinde Ağlama

Bir danışanın “İçimden ağlamak geliyor” demesi, genellikle seanslarda derinlemesine bir keşfin başlangıcını işaret eder. Bu durum, kişinin duygusal yüklerinin birikmiş olduğunu gösterir ve bunun üzerinde çalışmak, ağlama dürtüsünün nedenini anlamak önemli bir adımdır. Normaldir.

İlk adımım, danışanın hissettiklerini anlamasına yardımcı olmaktır. Çoğu insan, ağlama dürtüsünü belirli bir duyguya bağlamaz, genellikle sadece “bunalım” veya “sıkıntı” gibi genel terimlerle ifade eder. Ancak duyguların daha net bir şekilde tanımlanması, kişinin bu duyguları anlamasına yardımcı olabilir. Burada önemli olan, danışanın içsel dünyasında neyin biriktiğini, hangi duyguların baskın olduğunu fark etmesini sağlamaktır.

“Hangi durumlarda ağlamak geliyor içinden? Kendini nasıl hissediyorsun? Bu duyguyu tanımlayabilir misin?”

Danışanla birlikte ağlamaya neden olan duyguların arkasındaki olayları, düşünceleri veya inançları araştırırız. Kişinin geçmişteki deneyimlerinden gelen travmalar, kayıplar veya uzun süredir bastırılan duygular bu ağlama isteğini tetikleyebilir. Bu süreç, kişinin kendine dair farkındalık kazanmasına olanak tanır. Burada Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ya da Psikodinamik Terapi gibi yöntemler devreye girebilir.

“Bu duygunun bir benzerini daha önce hissettin mi? Ne zaman? Neler yaşadığında?”

Ağlama isteği, bir duygusal regülasyon (duygusal denetim) sorununun belirtisi olabilir. Seanslarda, duygusal denetim sağlamak için çeşitli teknikler kullanılabilir. Özellikle, farkındalık ve mindfulness teknikleri, danışanın duygusal yoğunluğuyla sağlıklı bir şekilde başa çıkmasını sağlar. Kişinin duygularını daha sağlıklı bir şekilde ifade etmesi, ağlama dürtüsünü yönetmesine yardımcı olabilir.

“Duygularınızı fark ettiğinizde, bu duyguları bedensel hissiyatlar üzerinden gözlemleyebilir misiniz? Nerelerde yoğunlaşıyorlar?”

Ağlama dürtüsünü sadece bastırmak değil, kabul etmek ve ifade etmek de önemli bir adımdır. Duyguların dışa vurulması, kişinin kendisini rahatlatması açısından sağlıklıdır. Ancak bunun ne zaman, nerede ve nasıl yapılacağı önemlidir. Danışana, duygularını sağlıklı yollarla ifade edebilmesi için uygun mekanizmalar önerilebilir.

Ağlama duygusunun üstesinden gelmek için bazı stratejiler kullanılabilir:

  • Düzenli egzersiz yapmak, yeterli uyku almak ve dengeli beslenmek, duygusal sağlığı destekler.
  • Yazı yazmak, sanatla uğraşmak veya bir güvenilir kişiyle konuşmak, duygusal yüklerin hafiflemesine yardımcı olabilir.
  • Kişinin olumsuz düşüncelerini sorgulaması ve daha dengeli bir bakış açısı geliştirmesi, ağlama dürtüsünü dengelemeye yardımcı olabilir.
Ağlamak, her zaman kötü bir şey değildir; bazen duygusal boşalmanın ve rahatlamanın bir yolu olabilir. Önemli olan, ağlamanın altında yatan duygusal ihtiyaçları tanımak ve bu ihtiyaçlara sağlıklı bir şekilde yanıt verebilmektir.








Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

İçimizdeki Gölgeyle Yüzleşmek

Carl Gustav Jung’a göre, her insanın içinde bir “gölge” tarafı vardır. Bu gölge, bastırılmış duygularımız, korkularımız ve en ilkel yönlerimizden oluşur. Kıskançlık da bu gölgenin bir parçasıdır. Bir başkasının mutluluğunu kıskandığımızda, aslında kendi eksikliklerimizle yüzleşiyoruz.

“Başkalarında bizi rahatsız eden şeyler, kendimizde kabul etmeye cesaret edemediğimiz şeylerdir.”
“What irritates us about others is what we cannot accept in ourselves.”

Yani, kıskandığımız kişi bizde olmayan bir şeyi temsil eder.
Sevilen biri mi?
Belki de kendimizi yeterince sevilmeye değer görmüyoruzdur.
Başarılı mı?
Belki de kendi yeteneklerimize güvenmiyoruzdur.

Örneğin, bir arkadaşınızın yeni bir iş bulduğunu duyduğunuzda, kendi kariyerinizdeki durgunluğu düşünüp kıskançlık hissedebilirsiniz.
Bu durumda, aslında kendi başarısızlık korkunuzla yüzleşiyorsunuz.

Jung, gölgemizle yüzleşmenin kişisel gelişim için kritik olduğunu söyler:
“Gölgeyi bilinçli hale getirmek, kişinin kendini tamamlaması için atılması gereken ilk adımdır. Gölgeyi reddetmek, onu daha da güçlendirir.”
“To make the shadow conscious is the first step toward self-realization. To deny the shadow only strengthens it.”

Psikanalitik Perspektiften Kıskançlık

Psikanalitik psikoloji, kıskançlığı bilinçdışı süreçlerle ilişkilendirir. Freud’a göre, kıskançlık genellikle çocukluk dönemindeki deneyimlerle şekillenir. Özellikle, Oedipus kompleksi ve kardeş rekabeti, kıskançlık duygularının temelini oluşturabilir.

Örneğin, çocukken kardeşinizle ebeveynlerinizin ilgisini paylaşmak zorunda kaldıysanız, bu durum yetişkinlikte başkalarının başarılarını tehdit olarak algılamanıza neden olabilir.

Jung ise kıskançlığı, kolektif bilinçdışı ve arketipsel imgeler bağlamında ele alır. Örneğin, “gölge” arketipi, kıskançlık gibi olumsuz duyguları içerir. Bu duygular, bireyin kendi benliğini tamamlaması için keşfedilmesi ve bütünleştirilmesi gereken parçalardır.

“Kıskançlık, kendi potansiyelimizi göremediğimizde ortaya çıkar. Başkalarının başarıları, aslında kendi içimizde keşfedilmemiş olanı yansıtır.”
“Jealousy arises when we fail to see our own potential. The successes of others reflect what lies undiscovered within ourselves.”

Kıskançlık ve Benlik Saygısı

Kıskançlık, genellikle düşük benlik saygısıyla ilişkilidir. Kendimizi yetersiz hissettiğimizde, başkalarının sahip olduklarına odaklanırız. Bu durum, psikanalitik açıdan, narsisistik yaralar olarak adlandırılır. Bu yaralar, çocukluk döneminde ebeveynlerden yeterli ilgi ve onay görmemekten kaynaklanabilir.

Örneğin, bir öğrenci sınıf arkadaşının yüksek not almasını kıskanıyorsa, bu durum kendi akademik başarısına olan güvensizliğini yansıtıyor olabilir.

Jung’a göre, kıskançlık duygularıyla başa çıkmak için öncelikle kendi içimizdeki eksiklikleri kabul etmemiz gerekir:
“Kendimizi olduğumuz gibi kabul etmek, gölgemizle barışmanın ilk adımıdır. Ancak o zaman başkalarının başarılarını tehdit olarak görmekten vazgeçebiliriz.”
“Accepting ourselves as we are is the first step toward reconciling with our shadow. Only then can we stop seeing others’ successes as threats.”

Sevilmeyen Çocuklar, Kıskanılan Çocuklar

Bazı çocuklar sevgiyi kıt bir kaynak olarak görür:
“O mutlu olduğu için ben mutsuzum.”

Bu yanlış inanç, zamanla saldırganlığa, hatta şiddete yol açabilir. Eğer bir çocuk, sevgi ve takdir görmek için sürekli rekabet etmek zorunda kalmışsa, yetişkin olduğunda başkalarının mutluluğunu tehdit olarak algılayabilir. Yapılan araştırmalar, aile içinde yeterince duygusal destek görmeyen çocukların, ilerleyen yaşlarda daha yoğun kıskançlık duyguları yaşadığını göstermektedir.

Örneğin, bir çocuk ailesinden yeterli ilgi görmediğinde, okulda başarılı olan arkadaşlarını kıskanabilir ve bu duygularını saldırgan davranışlarla gösterebilir.

“Çocuklukta yaşanan duygusal yoksunluklar, yetişkinlikte gölgemizin en karanlık yönlerini besler. Kıskançlık, bu yoksunlukların bir yansımasıdır.”
“Emotional deprivations in childhood feed the darkest aspects of our shadow in adulthood. Jealousy is a reflection of these deprivations.”

Sağlıklı Başa Çıkma Yolları

Kıskançlık hissettiğinizde, bu duygunun altında yatan sebebi anlamaya çalışın. Hangi eksiklik hissi sizi rahatsız ediyor? Başkalarının sahip olduklarına odaklanmak yerine, kendi hayatınızda değerli olan şeyleri fark etmeye çalışın.

🔹Bir başkasının başarıları sizin başarısız olduğunuz anlamına gelmez. Kendi güçlü yönlerinizi keşfetmeye odaklanın.

🔹 Birini kıskanmak yerine, onun başarısından nasıl ders çıkarabileceğinizi düşünün.

🔹 Özellikle sosyal medya, kıskançlık duygularını tetikleyebilir. Unutmayın, insanlar genellikle hayatlarının en güzel anlarını paylaşır, zorluklarını değil.


Ayşe, uzun yıllardır çalıştığı şirkette aynı pozisyonda çalışıyordu. Bir gün, ofiste yakın çalıştığı meslektaşı Mehmet’in terfi aldığını öğrendi. İlk başta içinde bir burukluk hissetti. “Neden ben değilim?” diye düşünmeden edemedi. Ancak bu duygu onu harekete geçmeye itti. Kendi kariyer hedeflerini gözden geçirdi ve Mehmet’in başarısını bir ilham kaynağı olarak gördü. Yeni beceriler öğrenmeye başladı, sertifika programlarına katıldı ve kendini geliştirmek için adımlar attı. Zamanla, kıskançlık yerini motivasyona bıraktı ve Ayşe, kendi yolunda ilerlemeye odaklandı.

Elif, uzun zamandır yakın arkadaşı olan Deniz’in yeni bir ilişkiye başladığını öğrendiğinde kendini yalnız hissetti. Deniz, artık eskisi gibi onunla vakit geçiremiyordu ve bu durum Elif’i üzüyordu. Ancak bu duyguyu fark ettiğinde, kendi hayatına odaklanmaya karar verdi. Ailesiyle daha sık görüşmeye başladı, yeni hobiler edindi ve sosyal çevresini genişletmek için farklı etkinliklere katıldı. Kendi mutluluğunu başkalarının hayatına bağlamak yerine, içinde bulunduğu anın değerini keşfetti.

Can, sosyal medyada gezinirken bir arkadaşının lüks bir tatilde çekilmiş fotoğraflarını gördü. Kendisi ise yoğun iş temposundan dolayı uzun zamandır tatile çıkamamıştı. İçinde bir kıskançlık hissetti ve kendi hayatını sorgulamaya başladı. Ancak bu duygu onu rahatsız edince, sosyal medya kullanımını sınırlamaya karar verdi. Gerçek hayatta kendini mutlu edecek şeylere yöneldi: kitap okumak, doğa yürüyüşleri yapmak ve yakın arkadaşlarıyla vakit geçirmek. Zamanla, başkalarının hayatlarına odaklanmak yerine kendi hayatının güzelliklerini fark etmeye başladı.

Eğer kıskançlık duygusu sizi tüketiyor ve ilişkilerinize zarar veriyorsa, bir uzmandan destek almak faydalı olabilir.

“Kıskançlık, kendi içimizdeki ışığı göremediğimizde ortaya çıkar. Kendimizi keşfettiğimizde, başkalarının başarıları artık bizi rahatsız etmez.”
“Jealousy arises when we fail to see the light within ourselves. When we discover ourselves, the successes of others no longer disturb us.”

Kıskançlık doğal bir duygu olsa da, kontrol edilmediğinde bireyin ruh sağlığını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Önemli olan, bu duyguyu tanıyıp sağlıklı bir şekilde yönetmeyi öğrenmektir. Jung’un dediği gibi, gölgemizle yüzleşmek, kendimizi tamamlamanın ilk adımıdır.











Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB/ADHD)

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), nörogelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanır ve dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri ile karakterizedir. Bu bozukluk, çocukluk döneminde başlasa da belirtilerin bir kısmı yetişkinlikte de devam edebilir. DEHB, bireyin akademik, sosyal ve mesleki işlevselliğini önemli ölçüde etkileyebilir.

DEHB, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkan karmaşık bir bozukluktur. Araştırmalar, DEHB’li bireylerin beyin yapısında ve işlevselliğinde farklılıklar olduğunu göstermektedir. Özellikle prefrontal korteks, bazal ganglia ve serebellum gibi bölgelerdeki işlevsel bozukluklar, dikkat, dürtü kontrolü ve planlama becerilerinde zorluklara yol açmaktadır. Nörotransmitter sistemlerinde, özellikle dopamin ve norepinefrin düzeylerindeki dengesizlikler, DEHB’nin temel nörobiyolojik mekanizmalarından biridir.

DEHB tanısı alan bireylerde, dikkat süresinin kısalığı, odaklanma zorluğu, aşırı hareketlilik ve dürtüsel davranışlar sıklıkla gözlemlenir. Ancak bu belirtilerin yanı sıra, nöropsikolojik işlevlerde de bozulmalar görülebilir. Örneğin, DEHB’li bireylerde kısa süreli hafıza, zaman yönetimi, planlama ve organizasyon becerilerinde eksiklikler sıktır. Bu durum, akademik ve mesleki performansı olumsuz etkileyebilir.

DEHB’nin Günlük Hayata Etkileri

DEHB, bireyin günlük yaşamını çeşitli şekillerde etkileyebilir. Bu etkiler, çocukluk döneminde okul başarısızlığı, sosyal ilişkilerde zorluklar ve özgüven eksikliği olarak kendini gösterebilir. Yetişkinlikte ise iş hayatında verimsizlik, evlilik ilişkilerinde çatışmalar ve zaman yönetimi sorunları gibi sonuçlara yol açabilir.

Duygudurum Bozuklukları: DEHB’li bireylerde depresyon ve anksiyete gibi duygudurum bozuklukları sık görülür. Bu durum, DEHB’nin neden olduğu kronik stres, düşük özgüven ve sosyal ilişkilerde yaşanan zorluklarla ilişkilidir.

Öfke Kontrol Güçlüğü: Dürtüsellik, DEHB’nin temel belirtilerinden biridir. Bu durum, öfke patlamaları ve saldırganlık davranışları ile sonuçlanabilir. Öfke kontrolünde yaşanan zorluklar, kişinin sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.

Uyku Problemleri: DEHB’li bireylerde uyku düzensizlikleri sık görülür. Gece uyanık kalma, uykuya dalma zorluğu veya sabah erken uyanma gibi sorunlar, günlük işlevselliği daha da bozabilir.

Bağımlılık Eğilimi: DEHB’li bireylerde madde bağımlılığı, kumar ve riskli davranışlara yatkınlık daha yüksektir. Bu durum, dürtüsellik ve ödül mekanizmalarındaki bozukluklarla ilişkilidir.

Davranışsal Bozukluklar: DEHB’li bireylerde saç yolma (trikotillomani), deri yolma (dermatillomani) ve sivilce sıkma gibi tekrarlayıcı davranışlar görülebilir. Bu davranışlar, stres ve kaygı ile başa çıkma mekanizmaları olarak ortaya çıkabilir.

DEHB ve Terapi Süreçleri

DEHB tedavisinde farmakoterapi (ilaç tedavisi) ve psikoterapi birlikte kullanılır. İlaç tedavisi, özellikle dopamin ve norepinefrin düzeylerini düzenleyerek dikkat ve dürtü kontrolünde iyileşme sağlar. Ancak ilaç tedavisi tek başına yeterli değildir; psikoterapi süreçleri de büyük önem taşır.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, DEHB’li bireylerin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olur. Özellikle zaman yönetimi, organizasyon becerileri ve öfke kontrolü gibi alanlarda etkilidir. BDT, bireye daha işlevsel başa çıkma stratejileri öğretir.

Davranışçı Terapi: Özellikle çocuklarda, olumlu davranışları pekiştirme ve olumsuz davranışları azaltmaya yönelik teknikler kullanılır. Ebeveynlerin de sürece dahil edilmesi, terapi etkinliğini artırır.

Destekleyici Terapi: DEHB’li bireylerin duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir yaklaşımdır. Özgüven artırma, stres yönetimi ve sosyal becerilerin geliştirilmesi hedeflenir.

Aile Terapisi: DEHB, sadece bireyi değil, aileyi de etkiler. Aile terapisi, aile içi iletişimi güçlendirmeyi ve DEHB’nin neden olduğu çatışmaları azaltmayı amaçlar.

DEHB ile yaşamak zor olabilir, ancak doğru stratejiler ve destekle bu süreç yönetilebilir. Unutulmamalıdır ki, DEHB bir engel değil, yönetilmesi gereken bir durumdur.

DEHB, sadece dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellikle sınırlı değildir.

Bu bozukluk, çeşitli davranışsal ve duygusal zorluklarla da ilişkilidir. Özellikle istifleme bozukluğu (biriktirme bozukluğu), DEHB’li bireylerde sıkça görülen bir durumdur. İstifleme bozukluğu, gereksiz veya değersiz nesneleri atamama, yaşam alanlarının bu nesnelerle dolması ve işlevselliğin bozulması ile karakterizedir. DEHB’li bireylerde bu davranış, kontrol duygusunu artırma veya duygusal güvenlik sağlama ihtiyacından kaynaklanabilir. Ayrıca, dürtüsellik ve planlama zorlukları, istifleme davranışını tetikleyebilir.

DEHB ile ilişkili diğer davranışsal bozukluklar şunlardır:

  • Saç yolma (Trikotillomani): Stres, kaygı veya dikkat dağınıklığı ile başa çıkma mekanizması olarak ortaya çıkar.
  • Deri yolma (Dermatillomani): Cildi tırnaklarla kazıma veya yaralama davranışı, dürtüsellik ve kaygı ile ilişkilidir.
  • Sivilce sıkma: Dürtüsel davranışların bir sonucu olarak görülebilir.
  • Öfke patlamaları: Dürtüsellik ve duygu düzenleme zorlukları nedeniyle ortaya çıkar.

Bu davranışlar, DEHB’li bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Ancak, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve destekleyici tedavilerle bu davranışlar kontrol altına alınabilir.

Ailede DEHB Görünümü ve Kişiler Arası İlişkilere Etkisi

DEHB, genetik yatkınlığı olan bir bozukluktur. Araştırmalar, DEHB’li bir çocuğun ebeveynlerinden en az birinde de DEHB belirtileri olma olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir. Ailede DEHB varlığı, hem genetik hem de çevresel faktörler nedeniyle kişiler arası ilişkileri önemli ölçüde etkileyebilir.

Ailede DEHB’nin Etkileri:

DEHB’li bir ebeveyn, çocuğunun ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanabilir. Örneğin, dikkat eksikliği nedeniyle çocuğun duygusal ihtiyaçlarını fark edemeyebilir veya dürtüsellik nedeniyle tutarsız disiplin yöntemleri uygulayabilir.

DEHB’li bir eş, evlilik ilişkisinde iletişim sorunlarına, unutkanlığa ve sorumlulukların paylaşımında dengesizliklere neden olabilir. Bu durum, çatışmaları artırabilir.

DEHB’li bir çocuğa odaklanan ailelerde, diğer kardeşler kendilerini ihmal edilmiş hissedebilir. Bu durum, kardeşler arasında rekabet ve kıskançlığa yol açabilir.

Farklı İlişkilerde DEHB’nin Etkileri

DEHB, sadece aile içi ilişkilerde değil, iş, okul ve sosyal yaşamda da önemli etkilere sahiptir. İşte farklı ilişkilerde DEHB’nin nasıl görülebileceğine dair örnekler:

Annem DEHB

  • Unutkanlık: Anneniz randevuları unutabilir, önemli tarihleri karıştırabilir.
  • Düzensizlik: Evde sürekli bir dağınıklık olabilir ve organize olmakta zorlanabilir.
  • Duygusal Dalgalanmalar: Ani öfke patlamaları veya duygusal tepkiler gösterebilir.
  • Destek Eksikliği: DEHB’li bir anne, çocuğunun duygusal ihtiyaçlarını fark etmekte zorlanabilir.

Babam DEHB

  • İşe Odaklanma Zorluğu: Babamız işte sık sık hatalar yapabilir veya projeleri tamamlamakta zorlanabilir.
  • Dürtüsellik: Ani kararlar alabilir veya finansal konularda riskli davranışlar sergileyebilir.
  • İletişim Sorunları: Konuşmalarda sık sık söz kesebilir veya konudan konuya atlayabilir.

Patronum DEHB:

  • Organizasyon Eksikliği: Toplantıları unutabilir veya projeleri takip etmekte zorlanabilir.
  • Tutarsız Kararlar: Bir gün verdiği kararı ertesi gün değiştirebilir.
  • Aşırı Hareketlilik: Sürekli ofiste dolaşabilir veya uzun süre oturmakta zorlanabilir.

En Yakın Arkadaşım DEHB:

  • Dikkat Dağınıklığı: Konuşurken dalıp gidebilir veya konuyu takip etmekte zorlanabilir.
  • Dürtüsellik: Ani planlar yapabilir veya riskli davranışlara yönelebilir.
  • Sosyal İlişkilerde Zorluk: Söz kesme veya konuşmaları domine etme eğilimi gösterebilir.

Öğretmenim DEHB:

  • Ders Planlamada Zorluk: Dersleri organize etmekte veya zamanında tamamlamakta zorlanabilir.
  • Tutarsız Disiplin: Kuralları sık sık değiştirebilir veya öğrencilere karşı tutarsız davranabilir.
  • Dikkat Dağınıklığı: Öğrencilerin ihtiyaçlarını fark etmekte zorlanabilir.

Terapistim DEHB:

  • Seansları Unutma: Randevuları karıştırabilir veya unutabilir.
  • Odaklanma Zorluğu: Seans sırasında dalıp gidebilir veya konudan sapabilir.
  • Dürtüsellik: Terapi sürecinde ani müdahalelerde bulunabilir.

Aile içi ilişkilerden iş yaşamına kadar pek çok alanda zorluklara neden olabilir. Ancak, doğru tedavi ve destekle bu zorluklar aşılabilir. DEHB’li bireylerin çevresindekilerin, bu durumu anlaması ve destekleyici bir yaklaşım benimsemesi büyük önem taşır. Unutulmamalıdır ki, DEHB bir kişilik özelliği değil, yönetilmesi gereken bir durumdur.












Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

Doğadan Uzaklaşmanın Bedeli

Günümüzde, özellikle kentleşmenin hızla artması ve teknolojinin hayatımızın her alanına girmesiyle birlikte, doğadan uzaklaşma eğilimi giderek yaygınlaşıyor. Peki, bu durum sadece fiziksel sağlığımızı mı etkiliyor, yoksa zihinsel ve duygusal dengemizi de bozuyor mu?

Doğadan uzaklaşmanın yanı sıra, stresle başa çıkmak, gevşeme teknikleri ve düzenli egzersizin önemi de giderek daha fazla fark ediliyor.

Doğadan Uzaklaşmanın Zihinsel ve Fiziksel Etkileri

“Doğa Eksikliği Bozukluğu” terimi, Richard Louv tarafından 2005 yılında yayınlanan “Ormandaki Son Çocuk: Çocuklarımızı Doğa Eksikliği Bozukluğundan Kurtarmak” kitabında ilk kez kullanılmıştır. Louv, doğadan uzaklaşmanın özellikle çocuklar üzerinde ciddi etkileri olduğunu belirtirken, bu durumun yetişkinler için de geçerli olduğunu vurgular. Peki, doğadan uzaklaşmak bizi nasıl etkiliyor?

Doğa Eksikliği Bozukluğunun Belirtileri:

Duyuların Körelmesi: Doğada zaman geçirmek, duyularımızı aktif tutar. Doğadan uzaklaşma, duyuların kullanımını azaltabilir.
Dikkat Sorunları: Doğada vakit geçirmek, dikkat süresini artırırken, doğadan uzaklaşma dikkat dağınıklığına neden olabilir.
Obezite ve Fiziksel Hastalıklar: Doğada yapılan fiziksel aktivitelerin azalması, obezite ve diğer fiziksel hastalıkların artmasına yol açabilir.
Duygusal ve Zihinsel Sağlık Sorunları: Doğa, stresi azaltır ve ruh halini iyileştirir. Doğadan uzaklaşma, anksiyete ve depresyon riskini artırabilir.

Doğa Eksikliği Bozukluğunu Tersine Çevirmek Mümkün!

Bunun için:
Doğada Zaman Geçirin: Haftada en az birkaç saat doğada yürüyüş yapmak, parklarda vakit geçirmek veya açık havada spor yapmak faydalı olacaktır.
Doğayı Günlük Hayatınıza Dahil Edin: Evinizde bitki yetiştirmek, balkonunuzda küçük bir bahçe oluşturmak veya doğal manzaralara sahip yerlerde çalışmak gibi küçük adımlarla başlayabilirsiniz.
Çocukları Doğayla Buluşturun: Çocukların doğayla iç içe büyümesi, hem fiziksel hem de zihinsel sağlıkları için büyük önem taşır.

Stres, modern yaşamın kaçınılmaz bir parçasıdır. Ancak stresle başa çıkmak, zihinsel ve fiziksel sağlığımızı korumak için kritik bir beceridir. İşte stresle başa çıkmak için bazı etkili yöntemler:

Farkındalık meditasyonu, stresi azaltmak ve anda kalmak için etkili bir yöntemdir. Günde 10-15 dakika boyunca sessiz bir ortamda oturarak nefesinize odaklanabilir ve düşüncelerinizi gözlemleyebilirsiniz.

“Meditasyon yapmak için zaman bulamıyorum, ne yapmalıyım?”
Meditasyon yapmak için uzun saatlere ihtiyacınız yok. Günde sadece 5 dakika ayırarak başlayabilirsiniz. Örneğin, sabah uyandığınızda veya gece yatmadan önce kısa bir meditasyon seansı yapabilirsiniz.

CBT, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur. Stres yaratan düşünceleri belirleyerek, bu düşünceleri daha gerçekçi ve olumlu düşüncelerle değiştirebilirsiniz.

Progresif Kas Gevşetme tekniği kaslarınızı sırayla germe ve gevşetmeyi içerir. Ayaklarınızdan başlayarak kafanıza kadar her kas grubunu 5 saniye gerin ve 10 saniye gevşetin. Bu yöntem, bedensel gerginliği azaltır.

Derin nefes almak, stres anlarında vücudu sakinleştirir. 4-7-8 nefes tekniği gibi yöntemlerle stres seviyenizi düşürebilirsiniz.
“Nefes egzersizleri ne kadar süreyle yapılmalı?”
Nefes egzersizlerini günde 5-10 dakika boyunca yapabilirsiniz. Stresli anlarda ise birkaç dakika boyunca uygulayarak rahatlama sağlayabilirsiniz.

Arkadaşlarınızla ve ailenizle duygularınızı paylaşmak, stresi azaltmanıza yardımcı olabilir. Güçlü bir sosyal destek ağı, stresle başa çıkmada önemli bir rol oynar.

“Sosyal destek bulamıyorum, ne yapmalıyım?”
Sosyal destek bulmak için yeni insanlarla tanışmaya çalışabilirsiniz. Örneğin, hobilerinizi paylaşan gruplara katılabilir veya online topluluklarda yer alabilirsiniz.

Gevşeme, stresle başa çıkmak için en etkili yollardan biridir. İşte günlük hayatınıza dahil edebileceğiniz bazı gevşeme ipuçları:

Doğada yürüyüş yapmak veya açık havada vakit geçirmek, zihninizi sakinleştirir ve stresi azaltır.
“Doğada zaman geçirmek için nereden başlamalıyım?”
Yakınınızdaki parklara veya doğal alanlara giderek başlayabilirsiniz. Hafta sonları doğa yürüyüşleri planlayabilirsiniz.

Meditasyon ve yoga, zihinsel ve bedensel rahatlama sağlar. Günde 10-15 dakika meditasyon yapmak, stres seviyenizi düşürebilir.
“Yoga yapmak için esnek olmam gerekiyor mu?”
Hayır, yoga yapmak için esnek olmanıza gerek yok. Yoga, esnekliği artırmak için yapılan bir uygulamadır. Kendi sınırlarınız içinde hareket edebilirsiniz.

Sakinleştirici müzikler dinlemek, stresi azaltır ve ruh halinizi iyileştirir.
“Hangi tür müzikler dinlemeliyim?”
Sizi rahatlatan herhangi bir müzik türünü dinleyebilirsiniz. Klasik müzik, doğa sesleri veya enstrümantal müzikler rahatlatıcı olabilir.

Sıcak su, kasları gevşetir ve stresi azaltır. Duş alırken derin nefes alarak rahatlamaya çalışın.
“Sıcak duş almak ne kadar süreyle yapılmalı?”
Sıcak duş almak için 10-15 dakika yeterlidir. Daha uzun süre sıcak suda kalmak cildinizi kurutabilir.

Kitap okumak veya resim yapmak gibi aktiviteler, zihninizi stresten uzaklaştırır.
“Kitap okumak için zaman bulamıyorum, ne yapmalıyım?”
Kitap okumak için uzun saatlere ihtiyacınız yok. Günde 10-15 dakika ayırarak başlayabilirsiniz. Örneğin, toplu taşımada veya yatmadan önce kitap okuyabilirsiniz.

Egzersiz, sadece fiziksel sağlığımızı değil, zihinsel ve duygusal iyilik halimizi de olumlu yönde etkileyen çok yönlü bir aktivitedir. İşte egzersizin faydaları:

  • Kalp-Damar Sağlığı: Egzersiz, kalp-damar sistemini güçlendirir ve kan dolaşımını artırır.
  • Kilo Kontrolü: Düzenli egzersiz, metabolizmayı hızlandırarak kilo kontrolüne yardımcı olur.
  • Kas ve Kemik Sağlığı: Egzersiz, kas kütlesini artırır ve kemik yoğunluğunu korur.
  • Stres Azaltma: Egzersiz, stres hormonlarını azaltır ve endorfin salınımını artırır.
  • Depresyon ve Anksiyeteye Karşı Koruma: Düzenli egzersiz, depresyon ve anksiyete semptomlarını hafifletir.
  • Bilişsel Fonksiyonları Artırma: Egzersiz, hafıza ve odaklanma yeteneklerini geliştirir.
  • Egzersiz, uyku düzenini düzeltir ve uyku kalitesini artırır. Düzenli egzersiz yapan bireyler, daha kaliteli bir uyku deneyimi yaşar.

Egzersiz yapmak için uzun saatlere ihtiyacınız yok. Günde 20-30 dakika ayırarak başlayabilirsiniz. Örneğin, işe yürüyerek gitmek veya öğle arasında kısa bir yürüyüş yapmak faydalı olacaktır.

Unutmayın, küçük değişikliklerle bile büyük farklar yaratabilirsiniz. Kendinize ve doğaya zaman ayırmak, daha sağlıklı ve mutlu bir yaşamın kapılarını aralayabilir.

Louv, R. (2005). Last Child in the Woods: Saving Our Children From Nature-Deficit Disorder. Algonquin Books.

Harvard Health Publishing. (2018). Exercising to relax. Harvard Medical School.

American Psychological Association. (2019). Stress relief: The role of exercise in stress management.












Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

YALAN SÖYLEMEK

Çocukluk döneminde yalan söyleme davranışı sıkça görülebilir. Ancak, bu davranışın gelişimsel bir aşamın normal bir parçası olup olmadığı konusu karmaşıktır. Çünkü, çocuklar genellikle gerçek ve hayal arasındaki sınırları net bir şekilde anlamazlar, bu nedenle kendi yaratıcı dünyalarını gerçek ile birleştirebilirler. Bu durum, masal anlatma ve hayali oyunlar gibi normal gelişim belirtileridir.

3 ila 4 yaşları arasında, çocuklar gerçek ve hayal kavramları arasındaki farkı daha iyi anlamaya başlarlar. Ancak bu dönemde, çocuklar hala gerçekle hayal arasında geçiş yapabilir ve zaman zaman yalan söyleme eğiliminde olabilirler. Bu, çoğu durumda, çocuğun sosyal becerilerini geliştirmeye, kendini ifade etmeye çalışmasına ve çevresiyle etkileşimde bulunmasına yönelik normal bir gelişim aşamasıdır.

Ancak, 5 yaşından sonra çocukların yalan söyleme eğiliminde olmaları durumunda, bu durum daha dikkatlice incelenmeli ve altında yatan nedenler araştırılmalıdır. Özellikle sürekli, bilinçli ve başkalarını kandırmaya yönelik yalanlar, altta yatan sorunları işaret edebilir. Çocuklarda yalan söyleme davranışı genellikle çevresel etmenler, aile dinamikleri, duygusal sorunlar veya gelişimsel sorunlarla ilişkilidir.

Eğer bir ebeveyn, çocuğunun sürekli yalan söyleme eğiliminde olduğunu düşünüyorsa, bu durumu bir çocuk uzmanına veya psikologa danışmak önemli olabilir. Uzmanlar, çocuğun gelişimini değerlendirerek, aile iletişimini anlayarak ve uygun stratejileri önererek yardımcı olabilirler.

İnsanlar arasındaki iletişim, güvene dayalı bir temel üzerine inşa edilmiştir. Ancak, hayatın her alanında karşımıza çıkan yalanlar, bu temeli sarsabilir. Peki, bir kişi neden yalan söyler? Bu kompleks sorunun cevabı, psikolojik, sosyal ve kültürel faktörleri içerir.

Korunma İhtiyacı
İnsanlar, genellikle duygusal olarak zorlandıkları durumlarda veya cezalandırılma korkusuyla karşılaştıklarında yalan söyleme eğilimindedirler. Bu, bireyin kendini koruma içgüdüsünden kaynaklanabilir. Örneğin, bir hata yaptığında ceza almamak veya bir ilişkideki sorunları gizlemek adına yalan söylemek, kişinin kendini koruma refleksidir.

Toplumsal Beklentiler ve Onay Arayışı
Toplumsal normlar, bireylerin davranışlarını şekillendiren önemli bir faktördür. Bir kişi, toplumun beklentilerine uymak, onaylanmak veya olumsuz bir tepki almamak adına yalan söyleyebilir. Toplumun değerleri ve normları, bireyin davranışlarını şekillendirirken, bu baskılar altında bir kişi, gerçekleri çarpıtarak veya gizleyerek toplum tarafından kabul görmeye çalışabilir.

Duygusal Kaçış ve İhtiyaçları Giderme
Bazı durumlarda, insanlar duygusal acıdan kaçmak veya başkalarının beklentilerine cevap vermek adına yalan söyleyebilirler. Bu, kişinin içsel çatışmalarını hafifletme veya duygusal ihtiyaçlarını giderme amacını taşıyabilir. Duygusal bir kaçış yolu olarak yalan söylemek, bireyin kendi duygusal zorluklarından geçici bir süreliğine uzaklaşmasını sağlar.

Kontrol ve Manipülasyon
Bazı insanlar, çevrelerini kontrol etme veya başkalarını manipüle etme amacıyla bilinçli bir şekilde yalan söyleyebilirler. Bu durumda, kişi, başkalarının düşünce ya da davranışlarını etkileyerek kendi çıkarlarını koruma amacındadır. Kontrol arayışı, bireyin çevresindeki olayları şekillendirme ve etkileme arzusundan kaynaklanabilir.

Kendi İmajını Koruma
Bireyler, toplum içindeki statülerini ve itibarlarını korumak adına yalan söyleme eğiliminde olabilirler. İmajlarının zarar görmesini istemeyen kişiler, hatalarını gizlemek veya başkalarına daha olumlu bir ışık altında görünmek için yalan söyleyebilirler.

Yalan söylemenin pek çok nedeni olabilir ve bu nedenler genellikle karmaşıktır. İnsan psikolojisi, sosyal dinamikler ve kültürel faktörler, bireyin yalan söyleme eğilimini etkileyen temel unsurlardır. Ancak, dürüstlüğün ve açıklığın önemi unutulmamalıdır; çünkü sürdürülebilir ve sağlıklı ilişkilerin temeli, güven ve dürüstlük üzerine kuruludur.

DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – 5th Edition), Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından geliştirilen ve psikiyatrik hastalıkların tanısal kriterlerini belirleyen bir kılavuzdur. DSM-5’te, yalan söylemeyi bir bölüm veya hastalık olarak tanımlayan özel bir bozukluk bulunmamaktadır. Ancak, bazı durumlarda yalan söyleme davranışı, belirli psikiyatrik bozuklukların bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Örneğin, antisosyal kişilik bozukluğu, kişinin toplumsal normlara ve başkalarının haklarına saygı göstermeme eğiliminde olduğu bir durumdur ve bu kişiler yalan söyleme, aldatma ve manipülasyon gibi davranışlarda bulunabilirler. Ancak, yalan söyleme davranışı tek başına bir bozukluğu tanımlamaz; bu davranışın altında yatan nedenler ve diğer belirtiler de değerlendirilmelidir.

Patolojik yalan söyleme “pseudologia fantastica” veya “mitomania” olarak bilinen bir durum vardır. Bu durum, kişinin sürekli olarak yalanlar söyleme eğiliminde olduğu, çoğu zaman bu yalanların gerçekçi olmadığı ve çevresindeki insanları etkileyebilecek büyüklükte olabildiği bir durumu ifade eder. Patolojik yalan söyleme, genellikle bireyin bilinçli bir şekilde yalan söylediği bir durumdan farklıdır. Patolojik yalan söyleyen kişiler, çoğu zaman bu davranışlarını kontrol etmekte zorlanır ve yalanlarını sürdürmek için çeşitli stratejiler kullanabilirler. Patolojik yalan söyleme genellikle altta yatan psikiyatrik bozukluğun belirtisi olarak kabul edilir. Bu durum, kişilik bozuklukları, bipolar bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk gibi çeşitli psikiyatrik rahatsızlıklarla ilişkilendirilebilir.

Bu tür durumlarla ilgili tanı ve tedavi, bir psikiyatrist ve psikolog tarafından yapılmalıdır. Uzmanlar, bireyin durumunu değerlendirecek ve uygun bir tedavi planını önererek kişiye destek olacaklardır.













Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ZOR BİR AİLEDE BÜYÜMEK

Zor bir ailede büyümek, birçok olumsuz etkenin bir araya geldiği, aile içindeki ilişkilerin sağlıksız olduğu, duygusal ve psikolojik zorlukların sıkça yaşandığı bir çocukluk deneyimini ifade eder. Bu deneyim, çocuğun duygusal gelişimini, sosyal becerilerini ve genel yaşam kalitesini önemli ölçüde hem çocukluk hem de yetişkinliğinde etkileyebilir.

“Çocukluğumda ailem arasındaki ilişkiler hiçbir zaman kolay olmadı. Evdeki atmosfer genellikle gergindi ve tartışmalardan geçilmiyordu. Ebeveynlerim arasındaki iletişim kötüydü ve evde hissettiğim güvenlik duygusu neredeyse hiç yoktu.

Bu zorlu atmosfer, beni duygusal olarak da etkiledi. Özsaygım düşüktü, sürekli bir endişe içinde yaşardım. Ayrıca, evdeki bu gergin ortam nedeniyle sosyal ilişkilerimde de zorlanıyordum. Arkadaşlarımla bağlantı kurmakta ve duygusal ihtiyaçlarımı ifade etmekte zorlanıyordum.

Bu zor aile ortamı, benim için birçok olumsuz inanç geliştirmeme neden oldu. Örneğin, başkalarının bana zarar vereceğine dair sürekli bir korku taşıyarak ilişkilerimde güvenmekte zorlanıyordum. Ayrıca, kendime değer vermediğim ve başkalarının saygı göstermeyeceği inancını içselleştirmiştim.

Yetişkinliğe adım attığımda, bu zorlu çocukluk deneyiminin izleri hala üzerimdeydi. Başkalarına güvenmekte, duygusal bağ kurmakta ve kendi ihtiyaçlarımı ifade etmekte güçlük çekiyordum.”

diyorsanız, profesyonel bir ruh sağlığı uzmanı ile her zaman iletişime geçebilirsiniz, pskecemsercan@gmail.com üzerinden bana ulaşabilirsiniz.

Duygusal Zorluklar
Zor bir aile ortamı, çocuğun duygusal sağlığını olumsuz etkileyebilir. Sürekli stres, aile içi çatışmalar, ihmaller veya istismar, çocuğun duygusal dengesizliklere, kaygıya ve depresyona yatkın olmasına neden olabilir.

Sosyal Becerilerde Zayıflık
Zor bir aile ortamında büyüyen çocuklar, sağlıklı sosyal etkileşimler kurma ve sürdürme becerilerinde zayıflık gösterebilirler. Aile içindeki çatışmalar, çocuğun duygusal anlamda kapalı olmasına veya diğer insanlarla ilişkilerde güven sorunları yaşamasına neden olabilir.

Özsaygı Problemleri
Zor bir aile ortamında yetişen çocuklar, kendilerini değersiz veya sevilmeye layık olmayan bireyler olarak görebilirler. Bu durum, özsaygı sorunlarına ve kendine güven eksikliğine yol açabilir.

Akademik Zorluklar
Aile içindeki stres ve çatışmalar, çocuğun okul başarısını etkileyebilir. Dikkat eksikliği, konsantrasyon zorlukları veya öğrenme güçlükleri gibi akademik sorunlar ortaya çıkabilir.

Davranış Sorunları
Zor bir aile ortamında büyüyen çocuklar, duygusal zorluklarından dolayı davranış sorunları geliştirebilirler. Agresiflik, isyan, içe kapanıklık veya başkalarına karşı düşmanlık gibi davranışsal sorunlar ortaya çıkabilir.

Bağlanma Sorunları
Aile içindeki istikrarsızlık, ihmaller veya ayrılıklar, çocuğun güvenli bağlanma ilişkileri kurmasını engelleyebilir. Bu durum, çocuğun yetişkinlikte ilişki sorunları yaşamasına neden olabilir.

Yetişkinlikteki İlişki Kalitesi
Zor bir aile geçmişi, yetişkinlikteki ilişkileri de etkileyebilir. Güven sorunları, bağlanma problemleri ve duygusal zorluklar, romantik, arkadaşlık veya profesyonel ilişkilerde sorunlara neden olabilir.

Unutulmaması gereken önemli bir nokta, bireyin geçmişi ne olursa olsun, destek ve kaynaklara ulaşarak olumlu bir yönde değişim sağlayabileceğidir.

Zor bir aile ortamından kaynaklanan zorlukları fark ettiğinizde, kişiye nasıl yaklaşılacağı önemlidir. Duyarlı ve destekleyici bir tutumla yaklaşmak, kişinin duygusal iyilik halini ve sağlığını güçlendirebilir.

Empatiyle Yaklaşın
Kişinin yaşadığı zorlukları anlamaya çalışın. Ona duygularını ifade etmesi için güvenli bir ortam sağlayın. Empatik bir dinlemeyle, hissettiklerini anlamaya çalışın ve ona destek olduğunuzu hissettirin.

Eleştirici Olmaktan Kaçının
Zor bir aile geçmişiyle başa çıkan bir kişi, genellikle eleştirilere daha hassas olabilir. Bu nedenle, eleştiri yerine destek sunmaya odaklanın. Onu suçlamadan, anlayışla yaklaşın.

Açık İletişimi Teşvik Edin
Kişinin hissetiklerini açıkça ifade etmesine ve düşüncelerini paylaşmasına teşvik edin. Açık iletişim, duygusal yükü azaltabilir ve kişinin içsel dengeyi bulmasına yardımcı olabilir.

Yardım Aramaya Cesaret Verin
Profesyonel yardım almaktan çekinmeyi destekleyin. Bir terapist veya danışman ile görüşmek, zorlukları anlamak ve başa çıkma stratejileri geliştirmek konusunda yardımcı olabilir.

Pratik Yardım Sunun
Eğer kişi günlük yaşamında zorluk yaşıyorsa, pratik yardımla destek olun. Örneğin, ev işlerine yardım etmek, çocuğunuza bakım sağlamak veya günlük sorumluluklarında destek olmak gibi.

Güven ve Güvenlik Sağlayın
Kişiye güvenli bir ortam sağlayın. Ona, duygularını ifade ettiğinde eleştirilmeyeceğini ve destek alabileceğini hissettirin. Güven ortamı, duygusal iyilik halini destekleyebilir.

Zaman Tanıyın
Kişinin kendini ifade etmesi ve sorunlarıyla başa çıkması zaman alabilir. Sabırlı olun ve ona zaman tanıyın. Zorlukların çözümü bir süreçtir ve kişinin kendi hızında ilerlemesi önemlidir.

Kendi Sınırlarınızı Belirtin
Yardım etmeye çalışırken, kendi sınırlarınızı da belirtin. Kişinin sorunlarına tamamen dahil olamayabilirsiniz, ancak destek sunabilir ve yönlendirebilirsiniz.

Bu adımlar, zor bir aile geçmişi ile başa çıkan bir kişiye sağlıklı bir destek sunma konusunda yardımcı olabilir. Ancak, kişi duygusal sıkıntılar yaşıyorsa, profesyonel yardım alması önemlidir.








Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

‘KENDİMİ DURDURAMIYORUM’

Dürtüsellik ve İrade

İrade, bir bireyin kendi davranışlarını yönlendirebilme, kontrol edebilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Dürtüsellik ise anlık içgüdüsel tepkilere eğilimli olma durumunu ifade eder. İrade ve dürtüsellik arasındaki denge, bireyin uzun vadeli hedeflere yönelik kararlar almasını ve bu kararlara sadık kalmasını sağlar. Ancak, bu denge zaman zaman bozulabilir ve birey kendini kontrol etmekte zorlanabilir.

İrade, prefrontal korteks ve ödül sistemleri arasındaki kompleks etkileşimlerle biyolojik bir temele sahiptir. Prefrontal korteksteki anormallikler, özellikle inhibisyon ve karar alma süreçlerini etkileyerek irade zayıflığına katkıda bulunabilir. Dopaminerjik sistemin düzenlenmesindeki bozukluklar, dürtüsellik eğilimini artırabilir.

Dürtüsellik ise, limbik sistem ve prefrontal korteks arasındaki dengesizliklerle ilişkilidir. Amygdala’nın aşırı aktivasyonu ve prefrontal korteksin yetersiz inhibisyonu, anlık tepkilere eğilimli olma durumunu artırabilir. Bu nörobiyolojik temeller, bireyin kendini kontrol etmekte zorlanmasına yol açabilir.

Psikososyal faktörler, çocukluk dönemindeki travmatik olaylar, stres, duygusal düzensizlikler ve madde kullanımı gibi etkenlerle bu durumların ortaya çıkmasında etkilidir. Bu faktörler, özellikle genç yaşlarda beyin gelişimi sırasında kalıcı değişikliklere neden olarak irade zayıflığı ve dürtüsellik eğilimini artırabilir.

İrade eksikliği veya dürtüsellik, bireyin günlük yaşamını çeşitli şekillerde etkileyebilir. İlişkilerde sorunlar, iş performansındaki düşüş, sağlıksız alışkanlıklar ve psikososyal işlevsellikte azalma bu etkiler arasında yer alabilir. Bu durumlar, bireyin genel yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltabilir.

İş Performansında Düşüş
Örneğin, bir proje üzerinde çalışırken sürekli olarak dikkat dağıtıcı faktörlere kapılarak, proje süresince beklenen performansı sergilemekte zorlanabilirsiniz.

Sağlıksız Beslenme Alışkanlıkları
Örneğin, sağlıksız atıştırmalıklara karşı dayanıksızlık, bir bireyin daha uzun vadeli sağlık hedeflerine ulaşmasını engelleyebilir.

İlişkilerde Sabırsızlık
Özellikle yoğun stres altında, ilişkilerde sabırsızlık ve anlayışsızlık gibi negatif davranışlara yol açabilir. Bu durum, iletişimde kopukluklara ve çatışmalara neden olabilir.

Ertelemeye Yatkınlık
Planlanmış görevlere başlama konusunda zorluk yaşatabilir.

Maddi Harcamalarda Kontrolsüzlük
Anlık tatmin ihtiyacına dayalı maddi harcamalarda kontrolsüzlüğe neden olabilir. Örneğin, indirimli bir ürün gördüğünüzde, düşünmeden alışveriş yapma eğiliminde olabilirsiniz.

Duygusal Patlamalar
Duygusal düzenleme konusunda zorlanmaya neden olabilir. Bu durum, stresli bir durumda duygusal patlamalara ve kontrolsüz tepkilere yol açabilir.

Cinsellikte
Cinsellikte dürtüsellik, biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir, bireyin cinsel davranışlarını yönetme yeteneğini zorlayabilir.

Alışverişte
Bilişsel olarak, tüketim kültürü ve reklamların etkisi önemlidir. Duygusal olarak, stres, düşük özsaygı ve duygusal boşluklar alışveriş dürtüsünü artırabilir, çevresel etmenler ve sosyal normlar alışveriş davranışlarını etkiler. Bireyin finansal durumunda ani ve düşünülmeyen alışveriş kararları, borç sorunlarına ve maddi sıkıntılara neden olabilir. Ayrıca, alışverişin bir tür kaçış mekanizması olarak kullanılması da değerlendirilmelidir.

Terapötik Müdahaleler: Bilişsel Kontrol ve Duygusal Düzenleme

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT), bireyin düşünsel süreçlerini analiz ederek, olumsuz davranışları kontrol altına almasına yardımcı olabilir. Bireyin dürtülerini anlamasına, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmesine ve alternatif davranışları benimsemesine odaklanır. Duygusal düzenleme teknikleri ise bireyin duygusal tepkilerini daha etkili bir şekilde yönetmeyi amaçlar.

DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition), dürtüsellik ve iradesizlikle ilişkilendirilebilecek bazı tanısal hastalıkları tanımlar. Ancak, spesifik olarak “dürtüsellik” veya “iradesizlik” terimleriyle belirtilen tek bir bozukluk bulunmamaktadır. Bu kavramlar, genellikle belirli semptomları veya davranışları içeren bir dizi bozukluğa işaret eder.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Bu bozukluk, dürtüsellik, dikkat eksikliği ve aşırı hiperaktivite ile karakterizedir. Bireyin dürtüsellik eğilimleri ve dikkat dağınıklığı, iş veya günlük yaşam aktivitelerini sürdürmede zorlanmasına neden olabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
OKB, kişinin zorlayıcı obsesyonlar ve bu obsesyonlara karşı geliştirilen tekrarlayıcı kompulsif davranışlarla belirginleşen bir durumdur. İradesizlik, obsesyonlar ve kompulsiyonlar arasındaki ilişki nedeniyle bu bozukluğa eşlik edebilir.

Depresyon (Major Depresif Bozukluk)
Depresyon, enerji kaybı, ilgi kaybı ve karar verme güçlüğü gibi belirtilerle karakterizedir.

Anksiyete Bozuklukları
Anksiyete bozuklukları, genel bir huzursuzluk, gerginlik ve kontrolden çıkma korkusu ile ilişkilidir.

Trichotillomania ve Cilt
Trichotillomania, bir kişinin kendi saçlarını çekme eğiliminde olduğu bir spektrum bozukluğudur. Bu durum, bireyin istem dışı olarak saçlarını koparması, yolması veya çekmesiyle karakterizedir. Genellikle saç çekme davranışı, stres, sıkıntı veya sıkılmışlık gibi duygusal durumlarla ilişkilidir. Bu bozukluklar, kişinin saçını çekme veya cildini yeme gibi tekrarlayıcı davranışları içerir. Bu davranışlar dürtüsel olabilir.

Bu bozukluklar, dürtüsellik ve iradesizlikle bağlantılı olabilir, ancak DSM-5, bu terimleri özel tanımları olan tek bir bozukluk olarak sınıflandırmaz. Tanı koyma ve tedavi süreci, bir uzman psikolog veya psikiyatrist tarafından yapılmalıdır.









Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ALDATILMAKTAN KORKUYORUM

Aldatılma, Aldatma, Patolojik Kıskançlık ve Bağlanma Stilleri

Bağlanma stilleri, bireylerin ilişki dinamiklerini belirleyen temel kalıplardır. Bu stiller genellikle güvenli, kaçınan, ambivalan ve korkulu olarak dört ana kategoriye ayrılır. Bu stilleri anlamak, sağlıklı ilişkiler kurma ve sürdürme konusunda önemli bir adım olabilir.

Güvenli Bağlanma
Bu tip, çocukluk döneminde duygusal olarak desteklenmiş bireyleri tanımlar. İlişkilerde açıklık ve güveni teşvik eder. Bağlanma stillerinin kökeni genellikle çocukluk dönemine dayanır. Güvenli bağlanma genellikle duyarlı bakım verenlerle ilişkilidir.

Kaçınan Bağlanma
Kaçınan bağlanma, genellikle duygusal mesafe koruma eğilimindedir. Bu bireyler, bağımsızlıklarını vurgulayarak duygusal bağlantılardan kaçınabilirler.

Ambivalan Bağlanma
Ambivalan bağlanma, ilişkilerde belirsizlik ve endişeyle karakterizedir. Bu kişiler, ilişkilerde sürekli bir güvensizlik duyarlar ve kararsız davranışlar sergilerler.

Korkulu Bağlanma
Korkulu bağlanma genellikle geçmişteki istikrarsız ilişkilere dayanır. Bu bireyler, ilişkilerde sürekli bir güvensizlik ve bağımlılık arayışı içindedirler.

Bağlanma stillerini ele almak için terapötik yaklaşımlar kullanılabilir. Güvenli bağlanma geliştirmek için, duygusal ihtiyaçlara odaklanan ve geçmiş ilişkilerin anlaşılmasına yönelik terapiler etkili olabilir.

Aldatmak

Aldatılma sonucu ortaya çıkan travmatik stres, bir kişinin işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir. Araştırmalar, aldatılmış bireylerde yoğun bir duygusal travmanın ortaya çıkabileceğini göstermektedir. Bu, kişinin kendine olan güvenini kaybetmesine, düşük öz saygıya ve travma sonrası stres bozukluğu gibi sorunlara yol açabilir.

Aldatmanın motivasyonları karmaşık olabilir. İlgili araştırmalar, genellikle duygusal tatminsizlik, iletişim eksikliği, düşük bağlılık ve kişilik özellikleri gibi faktörlerin aldatma eğilimini artırabileceğini göstermektedir. Kişinin duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması, iletişim eksikliği ve bağlılık eksikliği gibi faktörler aldatma eğilimini artırabilir.

Aldatılan bireylerde depresyon, anksiyete ve intikam düşünceleri sıkça görülür. Aldatan bireyler ise suçluluk duyguları, ilişki kaygısı veya terk edilme kaygısı ile karşı karşıya kalabilir.

Çift – İlişki Terapisi, aldatma sonrası ortaya çıkan sorunları ele almak için etkili bir yöntem olabilir; iletişim becerilerini geliştirmek, güveni yeniden inşa etmek ve ilişki dinamiklerini anlamak için kullanılır (Gottman). Terapistler, çiftlere duygusal ihtiyaçlarını ifade etme ve anlama konusunda yardımcı olabilir.

Aldatılma Korkusu

Aldatılma korkusu, bireyin ilişkilerinde güvenmekte zorlanmasına, sürekli endişe duymasına ve bağlılık konusunda çekingen davranmasına neden olur.

Aldatılma korkusu güven eksikliği ile ilişkili olabilir. Bu eksiklik, geçmiş ilişkilerde yaşanan olumsuz deneyimlerden, aile geçmişinden kaynaklanabilir veya kişinin kendine yönelik güven sorunlarından türebilir. Güven eksikliği, kişinin partnerine tam anlamıyla inanmaktan kaçınmasına ve ilişkide sürekli şüphe içinde olmasına yol açabilir.

Aldatılma korkusu bireyin kendine yönelik düşük öz saygısı ile de bağlantılıdır. Kişi, değersiz olduğuna veya çekici olmadığına inanabilir, bu da partnerinin başka birisine yönelebileceği düşüncesini tetikleyebilir. Düşük öz saygı, kişinin ilişkisinde sürekli olarak reddedileceğinden veya terk edileceğinden korkmasına neden olabilir.

Duygusal güvensizlik, geçmiş ilişkilerde yaşanan duygusal ihlaller veya ebeveynlerle kurulan güvensiz bağlar gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Bu güvensizlik, kişinin başkalarına güvenmek konusunda çekinceli olmasına ve sürekli olarak partnerinin niyetleri konusunda şüphe duymasına yol açabilir.

Aldatılma korkusu yaşayan bireyler sürekli endişe içinde olabilirler. Partnerlerinin sadakatini sorgular, küçük işaretlere aşırı tepki gösterir ve ilişkilerindeki herhangi bir belirsizlik durumunda endişe duyarlar. Bu durum, ilişkinin doğal gelişimini engelleyebilir ve bireyin sürekli olarak duygusal bir gerilim içinde olmasına neden olabilir.

Patolojik Kıskançlık

DSM-5’e (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – 5th Edition) göre, patolojik kıskançlık, obsesif ve kontrol edilemeyen kıskançlık düşünceleri ve davranışlarına işaret eden bir durumdur. Bu durum, kişinin gerçek dışı kıskançlık inançlarına kapılmasını, partnerinin sadakatini sürekli sorgulamasını ve bu kıskançlıkla ilgili dürtüleri kontrol etmekte zorlanmasını içerir. DSM-5, bu durumu Obsesif Kıskançlık Bozukluğu olarak tanımlar ve genellikle kişinin sosyal ve işlevsel alanlarda önemli sıkıntılara yol açabilecek ciddi bir psikopatoloji olarak kabul eder. Bu bozukluk, bireyin ilişkilerinde güçlük çekmesine ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemesine neden olabilir.

Aldatılma korkusuyla başa çıkma, bireyin bu duyguları anlamasını ve yönetmesini gerektirir. Terapi, bu konuda yardımcı olabilir, çünkü duygusal kök nedenleri anlamak ve bu korkularla başa çıkmak için etkili stratejiler geliştirmek önemlidir. İletişim becerilerini artırmak, güven oluşturucu davranışları teşvik etmek ve duygusal bağlılığı güçlendirmek, aldatılma korkusunu azaltmaya yardımcı olabilir.














Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

HER ŞEYE KARŞI

Karşı Gelme Bozukluğu Nedir?

Karşı gelme bozukluğu, DSM-5 tarafından tanımlanan, çocukluk ve ergenlik dönemlerinde sıkça görülen bir davranış sorunudur. Temelde sürekli bir düşmanlık, düşük sosyal uyum ve otoriteye karşı gelme eğilimi ile karakterizedir.

Amerikan Psikiyatri Birliği’nin (DSM-5) tanı ölçütlerine göre, en az altı ay süresince ve gelişimsel düzeyi dikkate alındığında anormal düzeyde sık bir şekilde gelişen sürekli bir deseni içermelidir. DSM-5’te, karşı gelme bozukluğu “disruptif, dürtüsel kontrol ve duygu düzenleme bozukluğu” başlığı altında yer alır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, öfke kontrolü problemleri veya duygudurum bozuklukları gibi başka bozukluklarla birlikte görülebilir. Bu nedenle, bir kişi karşı gelme bozukluğu belirtileri gösterdiğinde, bir uzman tarafından kapsamlı bir değerlendirme yapılması önemlidir.

Karşı gelme bozukluğu, genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde ortaya çıkar ve tanı konulabilmesi için belirli bir süre devam etmesi gerekmektedir. Dürtü kontrolü eksikliği, sürekli düşmanlık, kurallara uymama ve otoriteye karşı gelme gibi belirtiler gözlemlenmelidir. Günlük hayatta bu bozukluğa dair birkaç örnek:

Aile İçi İlişkiler
Çocuk ya da genç, aile üyelerinin kurallarına veya yönergelerine sürekli olarak karşı gelir. Örneğin, evde belirlenen bir kurala karşı gelerek istenen şeyi yapmayı reddeder veya aile toplantılarına katılmamak için direnir.

Okul Ortamı
Okulda öğretmenlerin talimatlarına veya sınıf kurallarına uyum sağlamada zorlanabilir. Örneğin, öğretmenin sınıf kurallarına uymamakta direnç göstererek sık sık disipline gitmeye neden olabilir.

Sosyal İlişkiler
Çocuk, arkadaşları veya diğer çocuklarla olan ilişkilerinde sürekli olarak çatışmacı bir tavır sergileyebilir. Başkalarının isteklerini görmezden gelme, kendi istediği şeyleri dayatma veya grup etkinliklerine katılmamak gibi davranışlar sergileyebilir.

Otoriteyle İlişki
Yetkililere karşı sürekli bir direnç gösterebilir. Örneğin, öğretmenin ya da diğer yetişkinlerin talimatlarına karşı gelmek, kuralları ihlal etmek veya kurumsal disiplinle sürekli sorun yaşamak gibi durumlar söz konusu olabilir.

Ev İşleri ve Sorumluluklar
Evde verilen sorumlulukları yerine getirmemekte direnç gösterebilir. Örneğin, odasını düzenlememe konusunda ısrar edebilir veya ev işlerine katılmamak için direnç gösterebilir.

Dışarıda İyi Davranış, Ev İçinde Sorunlar
Dışarıda (örneğin, okulda ya da arkadaşlarıyla) iyi bir davranış sergilerken, evde aile üyelerine karşı gelme eğilimi gösterebilir.

Bu davranışların bir çocuğun normal gelişimi içinde geçici olarak ortaya çıkabilen durumlarla karıştırılmaması önemlidir. Uzman bir psikolog ya da psikiyatrist, durumu değerlendirme ve uygun müdahaleleri belirleme konusunda yardımcı olabilir.

Karşı gelme bozukluğunun temel nedenleri arasında genetik faktörler, beyin kimyası, çevresel etmenler ve aile geçmişi bulunmaktadır.
– Genetik araştırmalar, belirli genetik faktörlerin bu bozukluğun gelişiminde rol oynayabileceğini göstermektedir.
– Nörolojik çalışmalar, karşı gelme bozukluğu olan bireylerin beyin yapılarında ve işlevlerinde farklılıklar olduğunu öne sürmektedir. Özellikle, ödül ve ceza sistemlerinin düzenlenmesindeki bozukluklar bu bozukluğun gelişiminde etkili olabilir.
– Çocukluk dönemindeki travmatik olaylar, ihmal, kötü muamele ve aile içi çatışmalar gibi çevresel faktörler de karşı gelme bozukluğunun ortaya çıkmasında önemli bir rol oynayabilir.

Müdahale ve Tedavi
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bireyin düşünce kalıplarını anlamasına ve değiştirmesine odaklanarak olumsuz davranışları azaltmaya yönelik etkili bir terapi yöntemidir.
Aile terapisi, aile içi ilişkileri güçlendirmeye ve iletişim becerilerini geliştirmeye odaklanır. Çocuğun davranışlarını anlamak için aile üyelerini bir araya getirmeyi amaçlar.
Bazı durumlarda, özellikle eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklar varsa, ilaç tedavisi de düşünülebilir.

Ancak her durum benzersizdir, bu nedenle uzman bir psikoloğun yönlendirmesi ve takibi önemlidir.














Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

SEVDİĞİM BİRİNE NASIL YARDIM EDEBİLİRİM?

Sevdiğiniz birinin ruhsal bir bozukluğa sahip olması, duygusal ve ilişkisel zorluklarla karşılaşmanıza neden olabilir. Bu durumda, anlayışlı, destekleyici ve bilinçli bir yaklaşım benimsemek önemlidir. Ancak, her ruhsal bozukluk farklıdır ve bireyin ihtiyaçları, tecrübeleri ve semptomları farklılık gösterebilir.

  • Empati: Bireyin duygusal durumunu anlamaya çalışın ve ona karşı anlayışlı olun.
  • Destek: Profesyonel yardım almalarına teşvik edin ve gerektiğinde yanlarında olun.
  • Sınırlar: Kendinizi korumak için sağlıklı sınırlar koyun. Ancak, bu sınırları empati ve sevgiyle belirleyin.

Depresyon (Major Depresif Bozukluk)
En az iki hafta boyunca sürekli düşük ruh hali, enerji kaybı, ilgi kaybı gibi belirtilerle karakterizedir. Kişi sürekli bir hüzün içinde, enerjisiz ve ilgisiz hissedebilir. Günlük aktivitelerine katılmakta zorlanır, uyku düzeni bozulur ve konsantrasyon sorunları yaşar.
Empati ve destek önemlidir. Bireyin hissettiklerini anlamaya çalışın ve profesyonel yardım almasına teşvik edin. Ben dili ile duygularınızı konuşabilirsiniz. Günlük yaşam aktivitelerine katılması için teşvik edin, ancak yapamayabileceğini ve bunun normal olduğunu da anlayın.

Anksiyete Bozuklukları
Sürekli endişe, huzursuzluk ve kas gerginliği ile karakterizedir. Sürekli endişe ve belirsizlik hissi yaşayan biri, genellikle gelecekteki olaylar hakkında aşırı düşünceye kapılır.
Sakinleştirici bir ortam sağlamaya çalışın, endişeleriyle ilgili konuşmalarına izin verin. Siz de sakin bir şekilde destek sunun. Derin nefes alma veya meditasyon gibi rahatlatıcı teknikleri denemesine destek olun. Bir ruh sağlığı profesyoneliyle görüşmesi için teşvik edin.

Şizofreni Spektrum ve Diğer Psikotik Bozukluklar
Gerçeklerden kopma, sanrılar ve halüsinasyonlar içerir. Hallüsinasyonlar veya sanrılar yaşayan bir kişi, gerçeklikle ilgili problemler yaşayabilir. Örneğin, hayali bir konuşma veya tehdit algılayabilirler.
Kişiye karşı anlayışlı olun, gerçekliği sakin bir şekilde hatırlatmaya çalışın. Gerçekliği çerçevelemeye yardımcı olun, ancak kişiyi zorlamayın. Olumsuz konuları zorlamadan ele alın ve profesyonel yardım almasına destek olun.

Bipolar Bozukluk
Mani ve depresyon dönemleri arasında dalgalanan bir duygudurum bozukluğudur. Bipolar bozukluğu olan bir kişi, mani dönemlerinde aşırı enerjik, depresif dönemlerinde ise umutsuz hissedebilir.
İyi hissettiği dönemlerde bile profesyonel yardım almasını destekleyin. Olumsuz durumlarla baş etmesine yardımcı olun ve duygusal dalgalanmalarını anlamaya çalışın. İlaç tedavisine uyum sağlamasına yardımcı olun. İletişiminizi güçlendirmeye çalışın.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Zorlayıcı obsesyonlar ve bu obsesyonları gidermeye yönelik tekrarlayan kompulsiyonlar içerir. Bir kişi obsesif düşüncelere (örneğin, mikrop korkusu) sahip olabilir ve bu düşüncelerle başa çıkmak için sürekli tekrarlayan davranışlar sergileyebilir (örneğin, sürekli ellerini yıkama). Kişinin endişelerini anlamaya çalışın, ancak bu davranışları tetiklememeye özen gösterin. Tedavi için profesyonel yardım arayışına teşvik edin. Sabırlı olun ve bireyin obsesyonlarına karşı anlayış gösterin.

Unutmayın ki her birey farklıdır, bu nedenle bu öneriler genel bir rehberlik sağlamaktadır. İdeal olan, bireyin bir uzmandan profesyonel yardım alması ve sizin de bu süreçte destekleyici bir rol üstlenmenizdir.












Telif Hakkı Uyarısı:
Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ANKSİYETE VE PANİK BOZUKLUK

Anksiyete Bozuklukları
Anksiyete bozuklukları, aşırı kaygı, korku ve endişe duygularını içeren bir grup psikiyatrik bozukluğu kapsar. DSM-5, anksiyete bozukluklarını aşağıdaki alt türlerde sınıflandırır:

Panik Bozukluk: Panik ataklarının tekrarlı olduğu bir bozukluk. Panik ataklar, ani ve yoğun korku nöbetleri ile karakterizedir. Bu ataklar sırasında kişinin kontrolünü kaybettiği ve fizyolojik semptomlar yaşadığı gözlenir.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Sosyal durumlarda yoğun kaygı hissi ile karakterizedir. Sosyal fobi olarak da bilinir ve sosyal etkileşimlerden kaçınma ile ilişkilidir.

Özgül Fobi: Belirli nesneler veya durumlar hakkında yoğun, mantıksız bir korku ve kaçınma tepkisi ile tanımlanır. Örnek olarak yükseklik korkusu veya uçak fobisi verilebilir.

Agorafobi: Açık alanlardan veya kalabalık mekanlardan korku ve kaçınma ile belirginleşen bir bozukluktur. Genellikle panik bozukluğu ile birlikte görülür.

Panik Bozukluk
Panik bozukluk, en belirgin şekilde panik atakların görüldüğü bir anksiyete bozukluğu türüdür. DSM-5’e göre, bir kişi panik bozukluğu tanısı alabilmesi için birden fazla beklenmedik panik atak yaşamış olmalıdır. Panik ataklar, bazı semptomlarla karakterizedir:

  • Kalp çarpıntısı, terleme, titreme
  • Göğüs ağrısı veya göğüste rahatsızlık
  • Nefes darlığı veya boğulma hissi
  • Baş dönmesi, bayılma veya sersemlik hissi
  • Ölüm korkusu veya çıldırma korkusu

Anksiyete ve panik bozuklukların tedavisinde farmakoterapi (ilaç tedavisi) ve psikoterapi (konuşma terapileri) gibi yöntemler kullanılır. İlaç tedavisi, antidepresanlar ve anksiyolitikler gibi ilaçları içerebilir. Psikoterapi ise bilişsel-davranışçı terapi (BDT), maruz bırakma terapisi ve rahatlama teknikleri gibi çeşitli terapi yöntemlerini içerebilir.

Tedavi, bireyin özgül durumuna ve semptomlarının şiddetine göre bir ruh sağlığı uzmanı tarafından uyarlanır, doğru tanı ve tedavi için güvenilir bir uzmana başvurmanın önemini unutmamak önemlidir.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ZORBALIĞA UĞRUYORUM

Zorbalık, bir kişinin kasıtlı olarak bir başkasına fiziksel veya duygusal zarar verme girişimidir. Zorbalık, farklı biçimlerde ortaya çıkabilen bir davranıştır. Zorbalık türleri arasında çeşitli benzerlikler olabilir ve bir kişi birden fazla türde zorbalığa maruz kalabilir. Ayrıca, zorbalık genellikle bir güç dengesi sorununu yansıtır ve kurbanın savunmasız olduğu durumları içerebilir; bu nedenle müdahale edilmesi önemlidir.

Fiziksel Zorbalık
Şiddet içeren fiziksel temas veya saldırılar.
Vurma, itme, tekmeleme gibi davranışlar.

Sözlü Zorbalık
Sözcükler veya dil kullanarak kişiyi aşağılama, küçümseme veya incitme.
Hakaret etme, alay etme, tehdit etme.

Duygusal Zorbalık
Kişinin duygusal refahını kasıtlı olarak etkileyen davranışlar.
Manipülasyon, duygusal şantaj, sürekli eleştiriler.

Sosyal Zorbalık
Bireyi toplum içinde dışlama veya itibarını zedeleme.
Dedikodu yayma, arkadaşlarından soyutlama.

Cinsel Zorbalık
Cinsel içerikli taciz veya saldırı.
Cinsel dokunma, cinsel sözlü taciz, cinsel şantaj.

Siber Zorbalık
Dijital platformlarda gerçekleşen zorbalık.
Saldırgan mesajlar, çevrimiçi tehditler, hakaret içeren paylaşımlar.

Irkçı veya Etnik Zorbalık
Kişinin ırk veya etnik kökenine dayalı saldırgan davranışlar.
Ayrımcı dil kullanma, etnik köken üzerinden hakaret etme.

Dini Zorbalık
Kişinin dini inançlarına yönelik saldırgan davranışlar.
Dinî aşağılama, dini inançlara hakaret etme.

Homofobik veya Transfobik Zorbalık
Cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği temelli saldırganlık.
Homofobik söylemler, LGBTQ+ bireylere yönelik ayrımcılık.

Akademik Zorbalık
Eğitim veya iş ortamlarında gerçekleşen zorbalık türü.
Sözlü aşağılama, başkalarını küçümseme, başarılarına sürekli olarak engel olma.

Okulda zorbalık, genellikle bir veya daha fazla öğrencinin diğer bir öğrenciye karşı sistematik olarak kötü davranışlar sergilemesiyle tanımlanır. Bu kötü davranışlar şunları içerebilir: hakaret etme, tehdit etme, dışlama, fiziksel saldırı ve internet üzerinden siber zorbalık.

Okulda zorbalığa uğramak, hem duygusal hem de fiziksel sağlığınıza zarar verebilecek ciddi bir sorundur. Zorbalık, uzun vadeli etkileri olan bir travma türü olabilir ve bu nedenle bu konuda ciddi bir şekilde ele alınmalıdır.

Zorbalığa uğramak, birçok olumsuz etkiye neden olabilir:

Duygusal Sorunlar: Zorbalık mağdurları genellikle düşük öz saygı, depresyon, anksiyete ve intihar düşünceleri gibi duygusal sorunlar yaşayabilirler.

Akademik Başarısızlık: Zorbalık, öğrencilerin okulda başarısız olmalarına neden olabilir. Mağdurlar, okula gitmekten kaçınabilirler veya okulda konsantre olmakta zorlanabilirler.

Sosyal İzolasyon: Zorbalık mağdurları sıklıkla diğer öğrencilerden izole edilirler ve arkadaşlık ilişkileri zarar görür. Kendilerini dışlanmış hissedebilirler.

Fiziksel Sağlık Sorunları: Stres ve anksiyete, fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. Baş ağrıları, mide rahatsızlıkları ve uyku sorunları gibi fiziksel bulgular ortaya çıkabilir.

Zorbalığa uğruyorsanız veya biri bu durumla karşı karşıyaysa, aşağıdaki adımları düşünmeli ve uygulamalısınız:

Zorbalığa uğramak, duygusal ve fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen ciddi bir durumdur. Bu zorlayıcı durumu ele almak ve korunmak için aşağıdaki adımları düşünmek ve uygulamak önemlidir

Zorbalığa uğradığınızı fark etmek ve durumu tanımlamak ilk adımdır. Zorbalık genellikle açık ve belirgin olmayabilir. Ancak, sürekli olarak kötü muamele gördüğünüzü hissediyorsanız, durumu kabul etmek önemlidir. Bu gerçeği kabullenmek, etkileşimleri değerlendirme ve çözüm arama sürecine geçiş yapmanıza yardımcı olabilir.

Zorbalıkla başa çıkmak için yalnız olmamanız önemlidir. Aile üyeleri, arkadaşlar, öğretmenler veya bir danışman gibi güvendiğiniz kişilere durumu anlatın. Destek, duygusal yükü hafifletebilir ve çözüm yolları bulmanıza yardımcı olabilir.

Zorbalık, mağdurların kendi değerlerini sorgulamasına neden olabilir. İçselleştirilmiş inançları incelemek ve olumsuz düşünce kalıplarını tanımlamak, olumlu bir benlik algısı oluşturmada yardımcı olabilir.

Kendinizi güvende hissetmediğiniz bir ortamda, zorbalığa karşı koymak zor olabilir. Güvende hissettiğiniz bir yer bulun. Aile üyeleri, güvendiğiniz arkadaşlar veya destek grupları gibi güçlü bir sosyal destek ağı oluşturmak, duygusal dayanıklılığı artırabilir ve izolasyonun etkilerini azaltabilir.

Zorbalık durumlarını yazılı veya diğer şekillerde belgeleyin. Bu, durumu başkalarına anlatmak veya gerekirse hukuki adımlar atmaktan önce önemli kanıtlar sağlar. Eğer zorbalık bir okul veya iş ortamında gerçekleşiyorsa, durumu ilgili yetkililere bildirin. Okul müdürü, öğretmenler veya işyeri yönetimi gibi kişilere başvurarak durumu çözme sürecini başlatın. Zorbalığı okul yetkililerine veya ailenize bildirin. Zorbalıkla başa çıkmak için yetişkin desteği önemlidir. Bir ruh sağlığı uzmanından destek almak yardımcı olabilir. Güvendiğiniz arkadaşlarınızla ve öğretmenleriniz ile konuşabilir, okulda zorbalığı durdurmayı hedefleyen programlar ve eğitimlerin yaygınlaştırılmasını talep edebilirsiniz. Okul yetkilileri bu tür programlara katılmaları için teşvik edilmelidir. Eğer durum ciddi ise ve kişisel güvenliğiniz tehdit altındaysa, hukuki yardım almayı düşünün. Polise başvurmak veya bir avukattan destek almak, hukuki haklarınızı korumanıza yardımcı olabilir.

Sınırlarınızı belirlemek ve korumak, kişisel gücünüzü artırabilir. Zorbalıkla başa çıkmak için profesyonel yardım almayı düşünün. Bir terapist, duygusal olarak destek sağlayabilir ve başa çıkma stratejileri konusunda rehberlik edebilir. Duygusal düzenleme becerilerini güçlendirmek, zorbalıkla başa çıkmada önemlidir. Olumsuz duyguları tanıma, ifade etme ve uygun şekilde ele alma becerilerini geliştirmek, duygusal iyilik halini destekleyebilir.

Zorbalıkla başa çıkmak karmaşık bir süreç olabilir, bu nedenle destek almak ve önemsiz görünen sağlıklı adımları bile atmak önemlidir. Unutmayın ki, her birey hak ettiği saygı ve güvenliği sağlamak için çaba göstermelidir. Zorbalıkla başa çıkarken, kendinize iyi bakım yapmayı unutmayın. Düzenli olarak dinlenmek, spor yapmak ve hobilerle uğraşmak, duygusal sağlığınızı destekleyebilir. Zorbalıkla mücadele ederken, içsel gücünüzü hatırlayın ve kendinize güveninizi artırın; kendi kendinize olumlu mesajlar vermek, zor zamanlarda güç bulmanıza yardımcı olabilir.

Siber Zorbalık Nedir?

Siber zorbalık, dijital ortamda gerçekleşen kasıtlı saldırgan davranışları tanımlar. Bu davranışlar genellikle kişinin itibarını zedelemek, duygusal acı çektirmek veya birine zarar vermek amacını taşır.

Hakaret, tehdit veya iftira içeren mesajlar veya paylaşımlar. Sosyal medya platformlarında saldırgan yorumlar yapma, aşağılama veya kişisel bilgileri yayma. Bir kişiyi sürekli olarak dijital ortamda takip etme ve rahatsız etme. Kişisel bilgilerin izinsiz paylaşılması veya sızdırılması. Kişinin güvenliği üzerine tehdit içeren elektronik mesajlar.

Siber zorbalık da çağımızda maalesef ki oldukça yaygın, kişisel bilgilerinizi paylaşmaktan kaçının ve siber zorbalığa uğrarsanız bunu yetkililere bildirin.

  • Saldırgan e-postalar, mesajlar veya sosyal medya iletişimi alıyorsanız.
  • İtibarınızın çevrimiçi ortamda hedef alındığını fark ediyorsanız.
  • Sizi izleyen, takip eden veya sürekli olarak sosyal medya aktivitelerinizi gözleyen birinin varlığını fark ediyorsanız.
  • Kişisel bilgilerinizin izinsiz olarak paylaşıldığını veya ele geçirildiğini fark ediyorsanız.

Ciddi zorbalık durumlarında yasal adımlar atılabilir. Bir avukat, bu süreçte size yardımcı olabilir.

Unutmayın ki zorbalık bir suçtur, bu nedenle sessiz kalmamalısınız; duygusal ve fiziksel sağlığınız için yardım arayışında bulunmaktan çekinmeyin.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

KORKUYORUM

FOBİ

Fobiler, genellikle korku ile karıştırılan ancak daha yoğun ve rahatsız edici olan bir tür anksiyete bozukluğu olarak kabul edilir. Fobiler, belirli nesnelere, durumlara veya koşullara karşı belirgin bir korku veya endişe duymakla karakterize edilir. Korku, genellikle aniden ortaya çıkar ve kişinin günlük yaşamını ciddi şekilde etkileyebilir.

Fobik reaksiyonlar, tehlike düzeyi ve sosyal veya kültürel bağlama orantısızdır. Bu nedenle, kişi belirli bir fobiye sahip olduğunda, bu nesne veya durumdan kaçınırlar veya yoğun bir korku ve endişe ile karşılaşırlar. Bu durum, kişinin sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında sorunlara yol açabilir.

Fobilerin genellikle en az altı ay boyunca devam ettiği ve başka bir ruhsal bozukluğun semptomlarıyla daha iyi açıklanamayacağı kabul edilir. Örneğin, takıntılı düşünceler veya travmatik olayların hatırlatıcıları gibi diğer zihinsel sağlık sorunlarıyla karıştırılmamalıdır.

fobiler

Yaygın Fobi Türleri
Fobiler çok çeşitli nesnelere veya durumlara odaklanabilir.

Yükseklik Korkusu (Akrofobi): Akrofobik bireyler, yüksek yerlere yaklaşmaktan, köprüleri geçmekten veya merdivenleri tırmalamaktan kaçınırlar. Bu fobi, yaşam boyu yaklaşık %6.4’lük bir yaygınlığa sahiptir.

Uçak Korkusu: Uçak fobisine sahip bireyler, uçağa binmekten kaçınırlar ve uçuş sırasında şiddetli bir düşme korkusu yaşarlar. Bu fobi, uçak yolculuklarının uzun süreli alternatiflerini tercih etmeye neden olabilir.

Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete Bozukluğu): Topluluk önünde konuşma, topluluk içinde bulunma veya sosyal etkileşimlerden duyulan aşırı korku ve endişeyi içeren bir durumdur. Bu fobi, kişinin sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Kapalı Alan Korkusu (Klostrofobi): Kapalı veya dar alanlardan korkma durumunu ifade eder. Bu fobi, nefes almada zorluk, terleme ve panik atak gibi fiziksel semptomlarla ilişkilendirilebilir.

Yabancı Korkusu: Yabancılardan veya yabancı kabul edilen nesnelerden duyulan korku veya nefreti ifade eder. Bu tür fobi, ırkçılığı içeren aşırı önyargıları içerebilir.

Yutma Korkusu: Bir şey yutarken boğulma korkusu yaşayan kişilerde görülür. Bu fobi, yemek yeme ve içme alışkanlıklarını olumsuz etkileyebilir ve kilo kaybına yol açabilir.

Örümcek Fobisi (Araknofobi): Örümcekler ve akrepler gibi böceklerden korkma durumunu ifade eder. Bu fobi, kişinin belirli alanlarda kendini rahatsız hissetmesine neden olabilir.

Fobilerin Tedavisi
Fobilerin tedavisi, genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) ile yapılır. Uygun tedavi ile fobiler yönetilebilir. Tedaviye erken başlamak önemlidir.

Alıştırma/Maruz Bırakma terapi yöntemi, kişinin korktuğu nesne veya durumla yavaşça ve güvenli bir şekilde karşılaşmasını içerir. Bu, kişinin korkularıyla yüzleşmesine yardımcı olur ve tepkilerini kontrol etmeyi öğrenmelerine olanak tanır.

Bilişsel Terapi (BT) kişinin düşünce kalıplarını ve inançlarını incelemeyi ve olumsuz düşünceleri değiştirmeyi hedefler. Bu, fobik reaksiyonların altında yatan düşünsel süreçleri anlamalarına yardımcı olabilir.

Bazı durumlarda, antidepresanlar veya anksiyolitik ilaçlar gibi ilaçlar fobilerin semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi genellikle diğer terapilerle birleştirilir.

Fobilerin tedavisi, kişinin spesifik ihtiyaçlarına ve fobisinin türüne bağlı olarak değişebilir. Tedavi, bir uzman psikolog veya psikiyatrist tarafından yönlendirilmelidir. Erken tedavi, diğer anksiyete bozuklukları veya komorbid durumların gelişmesini önlemeye yardımcı olabilir.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

TÜKENMİŞLİK (BURNOUT)

”Yıllardır iş yerimde yoğun tempolu çalışmaktayım ve son birkaç aydır tuhaf bir his içindeyim. Sanki yetmiyor. Uzaklaşıyorum. Adeta enerjimin tükendiğini ve artık aynı performansı sergileyemediğimi, hatta sergilemeye mecalimin kalmadığını fark ettim. Motive olamıyorum. Bana neler oluyor?”

Tükenmişlik, hızlı tempolu yaşamlarımızın bir sonucu olarak; özellikle uzun süreli stres, yüksek iş yükü ve duygusal zorlanma gibi etkenlerin bir araya gelmesi ile ortaya çıkan hem zihinsel hem fiziksel hem de duygusal bir tükenme halidir. Tükenmişlik yaşıyorsanız, normalde anlamlı bulduğunuz faaliyetlerde bulunmanın zor olduğunu fark edebilirsiniz.

”Son zamanlarda evde sürekli artan taleplerle başa çıkmaya çalışırken, enerjimin ve motivasyonumun gitgide azaldığını fark ettim. Eşim ve çocuklar beni görmüyor gibi, ya da ben onlara uzaklaştım bilmiyorum, içimden gelmiyor.”

“Tükenmişlik” terimi ilk kez 1970’lerde Herbert Freudenberger ve Christina Maslach tarafından kullanıldı. Bu durumu “duygusal tükenme, düşük kişisel başarı hissi ve duygusal mesafelenme” olarak tanımladılar. DSM-5’e göre, tükenmişlik sendromu genellikle “uzun süreli iş stresine bağlı olarak enerji kaybı, duyarsızlaşma ve azalmış kişisel başarı hissi” ile karakterizedir.

Burn out kişi yaşamına karşı duyarsızlaşır, duygusal olarak uzaklaşır ve motivasyonunu yitirir, başarı hazzı yaşayamaz.

”Son zamanlarda iş yerine gitmekten kaçınmaya başladım, işimi yapmaktan zevk alamıyorum ve bu da genel ruh halimi olumsuz etkiliyor. Evde de hiç bir işi yapmak istemiyorum, mümkün olsa eve de gitmeyeceğim”

Tükenmişliğin pek çok nedeni olabilir.

  • Yoğun iş yükü
  • Düşük destek düzeyi
  • Düşük özerklik hissi
  • İş ile özel yaşam arasındaki dengeyi sağlayamama

    gibi faktörler etkili olabilir.


    Ancak, bazen tükenmişliğin gizli sebepleri de olabilir. Örneğin, içsel değerlerle uyumsuz bir işte çalışmak veya duygusal ihtiyaçların ihmal edilmesi bu duruma zemin hazırlayabilir.

Tükenmişlikle başa çıkmak için;

İlk olarak, öz bakım pratikleri benimsemek önemlidir. Düzenli egzersiz, yeterli uyku ve sağlıklı beslenme tükenmişliği hafifletmeye yardımcı olabilir.

İkinci adım ise duygusal destek almak. Yakın ilişkilerdeki destek, terapi almak veya destek grupları bu süreçte size yardımcı olabilir.

Ne olduğunu anlamak ve ele almak, daha sağlıklı bir yaşam için adım atmaktır. Unutmayın ki tükenmişlik uygun terapi planı ve stratejilerle aşılabildiğinde geçici bir durum olabilir.

‘Hayattan keyif alamıyorum’ diyorsanız okumak için tıklayınız









Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

HAYATTAN KEYİF ALAMIYORUM

Günümüzün hızlı tempolu dünyasında, hayattan keyif alamama durumu birçok insanın yaşadığı bir zorluktur. Ancak bu durumun altında yatan psikolojik boyutlar ve çözüm yolları, psikoloji bilimi sayesinde aydınlatılmıştır. Hayattan keyif alamama durumu herkesin başına gelebilir, ancak bazı faktörler riski artırabilir. Stresli yaşam olayları, travmalar, genetik yatkınlık, kimyasal dengesizlikler gibi etmenler bu durumu tetikleyebilir. Hayattan keyif alamama, genel yaşam kalitesini düşürebilir, iş ve ilişki performansını olumsuz etkileyebilir ve fiziksel sağlığı zayıflatabilir.

Terapinin bu süreçteki rolü büyük önem taşır

Terapi, hayattan keyif alamayan bireyler için önemli bir destek mekanizmasıdır. Bir uzman rehberliğinde yapılan terapi seansları, bireyin duygusal sorunlarını anlamasına ve çözmesine yardımcı olur.

Duygusal Farkındalık Geliştirir: Terapi, bireyin içsel dünyasını anlamasına ve duygusal tepkilerini fark etmesine yardımcı olur. Bu sayede negatif düşünceler ve duygularla başa çıkma becerileri gelişir.

Olumsuz İnançları Değiştirir: Terapi, bireyin kendine dair olumsuz inançlarını sorgulamasına ve bunları olumlu yönde değiştirmesine yardımcı olur. Bu da genel yaşam tatminini artırabilir.

Stres ve Anksiyeteyi Yönetmeyi Öğretir: Terapi, stresle başa çıkma stratejileri ve anksiyete yönetimi konusunda bireye pratik bilgiler sunar. Bu, genel yaşam kalitesini artırmada etkili olabilir.

Bireyler, hayattan daha fazla keyif almak için kendi başlarına da adımlar atabilirler

  • Kişisel ilgi alanları ve hobiler bulmak, yaşamdan keyif almayı artırabilir. Bu aktiviteler, ruh halini olumlu yönde etkileyebilir.
  • Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve yeterli uyku, ruh halini iyileştirebilir. Fiziksel sağlık, zihinsel sağlıkla sıkı bir şekilde bağlantılıdır.
  • Aile ve arkadaşlarla zaman geçirmek, sosyal ilişkileri güçlendirmek ve destek almak hayattan keyif almayı artırabilir.
  • Duyguları ifade etmek ve paylaşmak önemlidir. Günlük yazma, sanatsal ifade veya terapi gibi yöntemler duygusal yükü azaltabilir.

Hayattan keyif alamamanın altında yatan nedenler çeşitlilik gösterebilir ve bireyseldir

Hayattan keyif alamama, depresyon, bipolarite ya da tükenmişlik gibi bir dizi psikolojik rahatsızlığın belirtisi olabilir. DSM-5’e göre, majör depresif bozukluk en az iki hafta süren sürekli düşük ruh hali, ilgi kaybı ve enerji eksikliği gibi belirtilerle tanımlanır. Daha hafif düzeyde keyif alamama, distimi adı verilen bir durumda da görülebilir.

Unutulmamalıdır ki, profesyonel bir ruh sağlığı uzmanından yardım almak gerçek bilgiye ulaşmada ve sağlıklı tedavide önemli bir rol oynar.

İlgili Depresyondayım mı? yazısını okumak için tıklayınız.












Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

OKB & OKKB

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) ve OKKB (Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu) Nedir

Bugün sizinle sıkça karıştırılan, ancak farklı olan Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ve Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB) hakkında konuşalım mı?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
OKB, obsesyonlar ve kompülsiyonlar şeklinde karakterize edilen bir kaygı bozukluğudur. Obsesyonlar, sürekli ve istenmeyen düşünceler, dürtüler veya zihinsel görüntülerdir. Bu düşünceler kişinin kontrolünde değildir ve genellikle rahatsız edici/endişe vericidir. Kompülsiyonlar ise obsesyonları gidermek için yapılan tekrarlayıcı davranışlardır. Bu davranışlar kısa süreli bir rahatlama sağlasa da uzun vadede kişiyi olumsuz bir döngüye sokar.

OKB’nin semptomları arasında el yıkama, sürekli düşünce denetimi, simetri düzenlemeleri, tekrarlayıcı sayma veya kontrol etme davranışları yer alabilir. Kişi bu takıntılı düşüncelerle ve kompulsiyonlarla mücadele etmeye çalışırken zamanını ve enerjisini büyük ölçüde tüketebilir.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB)
OKKB, bir kişilik bozukluğudur. Kişiler, aşırı düzenlilik, mükemmeliyetçilik ve kontrol arayışı gibi özelliklere sahiptirler, genellikle esnek olmayan bir düşünce ve davranış kalıbı sergilerler.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB) OKB ile karıştırılmamalıdır. OKKB, kişinin aşırı düzenlilik, mükemmeliyetçilik, detaylara aşırı odaklanma ve esnek olamama gibi kalıcı kişilik özellikleri ile karakterizedir.

OKKB’ye sahip bir kişi, düzenli bir çalışma alanı yaratmak için saatlerini harcayabilir ve bu düzeni sıkı bir şekilde korumaya çalışabilir. Aynı zamanda, insanlarla olan ilişkilerinde de aşırı mükemmeliyetçilik ve düzenlilik arayışı gösterebilir, bu da ilişkileri olumsuz etkileyebilir.

Kişi OKKB’ye sahipse, her adımını aşırı özenle planlaması, işlerini başkalarının yapacağından daha fazla detayla kontrol etmesi ve mükemmel sonuçlar elde etmeye çalışması muhtemeldir.

DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) ve ICD-10 (International Classification of Diseases) gibi klinik rehberler, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ve Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB) tanı ve sınıflandırmasında standartları belirler.

OKB ve OKKB farklı rahatsızlıklar olup, tanı, semptomlar ve tedavi yaklaşımları açısından ayrılırlar. Bu iki durumun anlaşılması, doğru tanı ve etkili tedavi için önemlidir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB):

  • Anksiyete bozukluğu olarak sınıflandırılır.
  • Obsesyonlar (istenmeyen düşünceler) ve kompulsiyonlar (tekrarlayan davranışlar) içerir.
  • Obsesyonlar kişinin düşünce kontrolünün dışında ve genellikle rahatsız edici/endişe verici niteliktedir.
  • Kompulsiyonlar obsesyonların yarattığı kaygıyı geçici olarak azaltma amacı taşır, ancak uzun vadede olumsuz döngülere yol açabilir.
  • El yıkama, düşünce denetimi, simetri düzenlemeleri gibi semptomlar görülebilir.

Kontrol edilemeyen temizlik dürtüsü: Sürekli olarak el yıkama veya temizlik yapma düşüncesi ve bunun sonucunda zorlayıcı temizlik eylemleri.

Simetri ve düzen takıntısı: Her şeyin düzenli ve simetrik olması gerektiğine dair takıntılı düşünceler ve bu düzeni sağlama çabaları.

Kontrol kaybı korkusu: Sürekli olarak tehlikeli bir şey yapma, başkalarına zarar verme veya kontrol edemeyeceği kötü bir olayın gerçekleşmesi takıntıları ve bunlardan kaçınmak için çeşitli kompulsif eylemler.

Düşünce saplantıları: İstenmeyen düşüncelerin (cinsellik, şiddet içerikli) sürekli olarak akıl etmeye gelmesi ve bunlardan kaçınma çabaları.

“Hayatımın belirli dönemlerinde ben de OKB semptomları yaşadım. Özellikle stresli zamanlarda, sürekli el yıkama düşünceleri beni esir alırdı. Günlük yaşamda, herhangi bir yüzeye dokunduğumda veya dışarıda bir şeyler yedikten sonra, mikropların sürekli ellerimde olduğunu düşünürdüm. Bu takıntı beni rahatsız eder ve anksiyetem artardı. Bunu gidermek için sürekli ellerimi yıkama ihtiyacı duyardım.”

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB):

  • Kişilik bozukluğu olarak kabul edilir.
  • Aşırı düzenlilik, mükemmeliyetçilik ve kontrol takıntıları ile karakterizedir.
  • Obsesyonlar ve kompulsiyonlar içermez, ancak kişinin yaşam tarzını etkileyebilir.
  • Esneklik eksikliği ve işbirliği zorluğu OKKB’nin belirgin özelliklerindendir.
  • Detaylara aşırı odaklanma ve esnek olamama gibi semptomlar görülebilir.

Düzen ve simetri takıntısı: Her şeyin aynı düzen içinde olması gerektiği inancı ve bu düzene takıntılı bir şekilde bağlılık.

Mükemmelliyetçilik: Her şeyin mükemmel olması gerektiği düşüncesi ve bu mükemmelliği elde etmek için aşırı çaba sarf etme.

Esnek olamama: Planların veya rutinlerin değişmesine karşı direnme ve esneklik göstermekte zorluk çekme.

Detaylara odaklanma: Detaylara dair aşırı titizlik ve bu detaylara takıntılı bir şekilde odaklanma.

İşbirliği yapmada güçlük: Diğer insanlarla işbirliği yapmakta zorluk çekme, çünkü başkalarının yönergelerine uyum sağlama ve onların katkılarını kabul etmede güçlük yaşama.

“Eskiden bir arkadaşım OKKB semptomları ile mücadele ediyordu. Her şeyi aşırı düzenli tutma ihtiyacı ve mükemmelliğe odaklanma onun günlük yaşamını etkiliyordu. İş yerinde çalışma düzenini planlamak için saatlerini harcıyor ve bileğinin incinmesine rağmen o plan değişmeden esneklik göstermek istemiyordu. Sosyal hayatında da bu durum onun ilişkilerini zorlaştırıyordu. Grup planlarını değiştirmek veya başkalarının fikirlerini kabul etmek onun için neredeyse imkansızdı.”

OKB ile OKKB’nin Farkları
-OKB, anksiyete bozuklukları sınıflandırmasında yer alırken, OKKB kişilik bozuklukları kategorisinde yer alır.
-OKB, obsesyonlar ve bunların giderilmesine yönelik kompulsiyonlarla karakterizedir. OKKB ise aşırı düzenlilik, mükemmelliyetçilik ve kontrol takıntılarına odaklanır, ancak obsesyonlar ve kompulsiyonlar içermez.
-OKB, anksiyete düzeyinde belirgin artışa neden olabilirken, OKKB daha çok kişinin yaşam tarzını ve sosyal ilişkilerini etkileyebilir.
-OKB’li kişiler, kompulsiyonlara yönelik geçici bir rahatlama elde etmek için takıntılarına göre hareket ederken, OKKB’li kişiler, esneklik göstermede zorluk yaşayarak kişisel ve profesyonel yaşamlarında sorunlarla karşılaşabilirler.

Bilişsel teoriler, OKB’nin temelinde kişilerin düşünceleri, inançları ve değerleri ile ilgili bozulmalar olduğunu öne sürer. Örneğin, “kötü düşünceler” ile ilgili aşırı tepkiler, kişinin kendi düşüncelerine yüklediği anlam ve önem ile ilişkilendirilir.

Nörobiyolojik araştırmalar, OKB’nin beynin belirli bölgelerinde ve nörotransmitter sistemlerindeki işlev bozukluklarıyla ilişkili olduğunu göstermektedir. Serotonin ve glutamat gibi nörotransmitterlerin rolü üzerine yapılan çalışmalar, bu bozukluğun biyolojik temelini açıklamaya yardımcı olmuştur.

Kişilik teorileri, OKKB’nin temelinde kişinin çocukluk döneminden itibaren gelişen kişilik yapıları ve savunma mekanizmalarının rol oynadığını öne sürer.

Ayrıca genetik ve çevresel faktörlerin de bu bozuklukların ortaya çıkmasında etkili olduğunu biliyoruz. Kalıtımsal yatkınlığın ve çocukluk döneminde yaşanan travmatik olayların bu bozuklukların gelişimine katkı sağladığı düşünülmektedir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), OKB’nin tedavisinde etkili bir yöntemdir. BDT, kişinin takıntılarını ve kompulsiyonlarını tanımlamasına, onları sorgulamasına ve alternatif düşünce ve davranışlar geliştirmesine yardımcı olur. OKB’ye sahip bir kişi, terapi sürecinde takıntılarını ve kompulsiyonlarını yönetmeyi öğrenirken, günlük yaşamda daha işlevsel ve rahat bir deneyim yaşayabilir.

OKKB ise daha çok kişilik yapısal bir özellik olduğu için tedavisi daha zorlu olabilir. Terapi, kişinin mükemmeliyetçilik ve düzenlilikle ilgili esneklik geliştirmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda, OKKB’ye sahip bir bireyin yakın çevresi, anlayışlı olmalı ve mükemmeliyetçiliğe karşı sabırlı bir tutum sergilemelidir. Empati ve anlayış, kişinin OKKB ile başa çıkmasına ve daha rahat bir sosyal ilişki kurmasına yardımcı olabilir.

Eğer sizde ya da bir yakınınızda bu tür bir durum varsa, yapmanız gereken ilk adım, konusunda uzman bir klinik psikologdan yardım almaktır. Psikoterapi, OKB ve OKKB’nin yönetiminde etkili bir tedavi yöntemidir.

Eğer bir yakınınız bu durumla başa çıkıyorsa, anlayışlı olun ve onları yargılamadan destekleyin. Empati göstermek ve onların duygularını anlamaya çalışmak, onların tedavi sürecinde daha iyi bir ilerleme kaydetmelerine yardımcı olabilir.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

”ŞU AN MÜSAİT DEĞİLİM YAZAR MISINIZ”

İletişimdeki Değişen Dinamikler

İletişimdeki değişen dinamiklerin bir yansıması olarak karşımıza çıkan “telefonu açamama anksiyetesi” hakkında konuşalım mı? Son zamanlarda danışanlarımdan ve çevremdeki insanlardan gözlemlediğim kadarıyla, telefonla konuşmak yerine mesajlaşmayı tercih eden bireylerin sayısında artış olduğunu fark ettim.

“Teknolojinin hız ve kolaylık sunması, mesajlaşmayı telefon görüşmelerine tercih etmemin en önemli nedenlerinden biri”

Mesajlaşmanın hızlı ve kolay bir iletişim yöntemi olduğunu düşünülmekte. Araştırmalar, genellikle hızlı yanıtlar almak ve işleri daha hızlı halledebilmek için mesajlaşmayı tercih ettiğimizi göstermekte. Bu şekilde, karşı tarafla anında iletişim kurmak mümkün oluyor ve zaman tasarrufu sağlanıyor.

“Mesajlaşma, duygularımı ve düşüncelerimi daha iyi ifade etme fırsatı sunuyor, ayrıca silebiliyorum da”

Mesajlaşma, anlık olarak verilen bir tepki yerine düşünme ve düzenleme imkanı sunuyor. Telefon görüşmelerinde anlık olarak söylenen sözler geri alınamazken, mesajlaşmada yazılan metinler düşünülerek düzenlenebiliyor. Düşüncelerinizi netleştirmek ve kendinizi daha iyi ifade etmek için mesajlaşma yöntemini tercih ediyor olabilirsiniz.

“Sosyal kaygım var, mesajlaşmak daha güvenli geliyor”

Telefonla konuşmak, bazı bireyler için sosyal kaygıya neden olmaktadır. Anında gerçekleşen konuşmalar ve karşı tarafın anlık tepkilerini gözlemleme gerekliliği, bazı bireylerde endişe ve tedirginlik yaratabilir. Mesajlaşma ise bu kaygıyı azaltabilir, çünkü tepkiler anlık olarak görülemez ve daha kontrollü bir iletişim ortamı sağlanır.

“Sanal dünyada nasıl görünmek istersem öyleyim”

Bireyler, sanal ortamda kendilerini olduklarından daha farklı gösterme seçeneği bulabilmektelerdir. Bu onları daha rahat hissettirebilir. Ancak bu durum, gerçek bir ilişki kurma becerilerinin zayıflamasına ve sosyal izolasyonun artmasına neden olabilmekte.

Telefonu açamama anksiyetesi, iletişimdeki değişen dinamiklerle birlikte ortaya çıkan bir durumdur. Sosyal anksiyete bozukluğu, genel anksiyete bozukluğu veya iletişim becerilerindeki zayıflıklar, telefonu açamama anksiyetesinin temelini oluşturabilir. Bu konuda bir ruh sağlığı uzmanına danışmanız, doğru tanı ve tedavi süreci için önemlidir. Bir psikolog ile çalışmak, iletişim becerilerinizi güçlendirme ve anksiyetenizi yönetmenize yardımcı olabilir.

  1. Öncelikle rahat hissettiğiniz kişilere telefonla konuşmayı deneyebilir, ardından zorlandığınız durumlarla yavaş yavaş yüzleşebilirsiniz.
  2. Anksiyetenizin nedenlerini ve tetikleyicilerini belirlemeye çalışın. Geçmişte yaşadığınız olumsuz bir deneyim, telefonla iletişim kurarken yanlış anlaşılmış veya eleştirilmiş olma korkusu gibi faktörler anksiyetenizi besleyebilir. Bu nedenleri fark etmek ve üzerinde çalışmak önemlidir.
  3. Kendinizi destekleyici düşünceler geliştirmek için çaba gösterin. Kendinize olumlu mesajlar verebilirsiniz, olumlu kognisyonlar belirlemek anksiyetenizi azaltmanıza yardımcı olabilir.

Telefonu açamamanın nedeni her bireyin deneyimleri ile farklılık gösterebilir. Önemli olan, kendimizi ve diğer insanları anlamaya ve desteklemeye devam etmek, iletişim becerilerimizi geliştirmek ve sağlıklı iletişim kurabilmeyi öğrenmektir.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

ÖFKEM ASLINDA NE?

DSM-5’e göre, öfke temel bir insan duygusu olup, belirli bir tetikleyici duruma veya düşünceye karşı tepki olarak ortaya çıkar. Ancak, öfkenin anormal seviyelere ulaştığı durumlar da vardır. Örneğin, İntermittant Patlayıcı Bozukluk, öfkenin kontrolü kaybettirdiği anları içerir, fiziksel veya sözel saldırganlıkla sonuçlanabilir.

Öfke problemleri çeşitli semptomlarla kendini gösterebilir: düşmanlık hissi, tahammülsüzlük, gerginlik, aniden yükselen öfke patlamaları, fizyolojik tepkiler (artan kalp atışı, terleme) ve sosyal ilişkilerde sorunlar.

Öfke problemlerinin temelinde birden fazla faktör yatabilir.
Genetik yatkınlık, çocukluk deneyimleri, travmatik olaylar, genetik kimyasal dengesizlikler ve stres gibi etkenler öfke sorunlarını tetikleyebilir. Ayrıca, öfkeyi bastırma veya ifade edememe de sorunlarınızı derinleştirebilir.

Gizli sebepleri anlamak da önemlidir. Örneğin, düşük özsaygı, kontrol kaygısı veya duygusal travmalar, öfkenin altında yatan nedenler olabilir. Terapi sürecinde bu gizli sebepleri açığa çıkararak öfkeyi yeniden tanımlamayı hedeflerim.

Öfke yönetimi, öfkenizi zarar verici sonuçlara yol açmadan etkili bir şekilde yönetebilmeyi içerir. Kognitif Davranışçı Terapi (KDT) / Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) öfkeye yol açan düşünce kalıplarını tanımlamayı ve değiştirmeyi amaçlar.

Duygusal farkındalık ve gevşeme teknikleri de öfke yönetiminde etkili olabilir. Meditasyon, derin nefes alma ve progressif kas gevşetmesi gibi teknikler, öfke anında tepkileri düzenlemede yardımcı olabilir.

Öfke yönetimi, sadece bireysel sağlık için değil, aynı zamanda toplumsal uyum ve ilişkiler için de önemlidir, aile içi şiddet, işyeri anlaşmazlıkları ve sosyal çatışmalara yol açabilir. Bu nedenle, bireylerin öfke yönetimi becerilerini geliştirmesi, genel toplumsal refahı da artıracaktır. Öfke bireyden bireye nedensel ve sonuçsal olarak farklılık gösterebilir, ancak, psikoloji bilimi sayesinde öfkeyi anlamak ve etkili bir şekilde yönetmek mümkündür.

Eğitim ve farkındalık da önemlidir. Okullarda ve iş yerlerinde öfke yönetimi eğitimleri, bireylerin duygusal zekalarını geliştirmelerine ve tepkiselliklerini azaltmalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, medya ve kültürel etkiler de öfke algısını etkileyebilir; bu nedenle, medyanın sorumlu bir şekilde öfkeyi ele alması önemlidir.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

DEPRESYONDAYIM? MI?

Son yıllarda depresyon terimi, maalesef gerçek anlamından uzak bir şekilde kullanılmaya başlandı. Gün içindeki normal duygusal iniş çıkışları “depresyon” olarak tanımlayan bir çok kişi duymaktayım. Bu nedenle, bugün sizlerle depresyonun gerçek yüzünü ve bu sorunla mücadele eden kişilere nasıl yardımcı olabileceğimizi konuşmak istiyorum.

Depresyon, duygusal, fiziksel ve bilişsel olarak ciddi bir sıkıntıya neden olan bir ruh hali bozukluğudur. Bu durum, normal hayat faaliyetlerini etkileyebilir ve insanların iş, ilişkiler ve kişisel refahlarına zarar verebilir. Ancak son zamanlarda, bu terim yaygın bir şekilde abartılı bir biçimde kullanılmaya başlandı ve herhangi bir hüzün veya üzüntü anında insanlar “depresyondayım” demeye başladı. Bu yanlış kullanım, depresyonun ciddiyetinin ve öneminin göz ardı edilmesine yol açabiliyor.

Depresyon, “kötü gün” değildir.

Depresyon, Amerikan Psikiyatri Birliği’nin (APA) Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’na (DSM-5) göre, en az iki hafta boyunca süren depresif ruh hali veya ilgi ve zevk kaybı ile karakterize edilen bir ruh hali bozukluğudur. Bu ruh hali bozukluğu, günlük işlevleri, ilişkileri ve yaşam kalitesini etkileyebilir.

Depresyonun belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak yaygın olarak şu semptomlar görülebilir:

  1. Sürekli üzgün, hüzünlü veya boş hissetme
  2. İlgi ve zevk kaybı
  3. Enerji eksikliği ve sürekli yorgun hissetme
  4. Uyku problemleri (uykusuzluk veya aşırı uyuma)
  5. İştah değişiklikleri, kilo kaybı veya kilo alımı
  6. İçsel huzursuzluk
  7. Dikkat ve konsantrasyon güçlüğü
  8. Değersizlik, suçluluk duyguları veya düşünceleri
  9. Ölüm veya intihar düşünceleri

Depresyon, çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Genetik yatkınlık, çevresel stresörler, travmatik olaylar, beyin kimyasındaki dengesizlikler gibi etkenler depresyonun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Birçok insan depresyonla mücadele ederken, onlara empati göstermek ve destek olmak son derece önemlidir.

Depresyonu ciddiye almak, bu konuda farkındalık yaratmak ve insanları anlamak için bilimsel verilere dayalı bir yaklaşım benimsememiz gerekiyor. Depresyon, “kendini iyi hissetmek için biraz çaba harcaman gerekiyor” demekle çözülebilecek bir sorun değildir.

Depresyonun birçok nedeni olabilir. Genetik faktörler, beyin kimyasındaki dengesizlikler, çocukluk travmaları, stresli yaşam olayları ve kronik fiziksel hastalıklar gibi etkenler depresyonun gelişimine katkıda bulunabilir. Beyindeki serotonin, norepinefrin ve dopamin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği de depresyonla ilişkilendirilmektedir.

Depresyonun tedavisi mümkündür ve çeşitli yöntemler kullanılarak desteklenir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) gibi terapi yöntemleri depresyonun tedavisinde etkili olabilir. Ayrıca, antidepresan ilaçlar, beyin kimyasındaki dengesizlikleri düzenlemeye yardımcı olabilir. Bu tedavi yöntemleri genellikle birlikte kullanılır ve bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanır.

Depresyonun toplum üzerindeki etkisi de büyüktür. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, depresyon dünya genelinde yaygın bir sorundur ve yaklaşık 300 milyon kişiyi etkiler. Depresyonun ekonomik etkisi de önemlidir, iş kayıpları, iş veriminde azalma ve sağlık hizmetlerine olan yüksek maliyetler gibi faktörlerle ilişkilidir.

Depresyon gerçek bir mücadeledir ve hafife alınmamalıdır, depresyon hakkında doğru bilgileri paylaşmamız ve insanları bu konuda bilinçlendirmemiz önemlidir.

Eğer depresyonla mücadele ediyorsanız veya bir yakınınız bu sorunla karşı karşıyaysa, lütfen profesyonel yardım almayı önemseyin. Unutmayın, depresyon tedavi edilebilir.

Umarım bu yazı, depresyon hakkında gerçek bir farkındalık yaratmaya yardımcı olur, doğru bilgiye dayalı destek ve empati, yardımcı olmanın en etkili yollarından biridir.











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

UYUYAMIYORUM, ÖNERİN NE?

Uyku, vücudumuzun ve zihnimizin yeniden şarj olduğu bir süreçtir. Ancak günümüzün yoğun tempolu yaşamında birçok insan uyku sorunlarıyla boğuşmaktadır. Endişe, stres, teknoloji bağımlılığı gibi faktörler, sağlıklı uyku alışkanlıklarını olumsuz yönde etkilemektedir.

Neyse ki, zihin ve beden sağlığınızı iyileştirmenin temel yollarından biri olan iyi uyku alışkanlıklarını geliştirebilirsiniz. Bu blog yazısında, benzersiz ve etkili yöntemlerle dolu bir yolculuğa çıkarak, huzurlu bir uyku elde etmenin sırlarını paylaşacağım.

Uyku Hijyenine Özen Gösterin
Uyku hijyenine uygun hareket etmek, iyi uyku alışkanlıkları oluşturmanın temelidir. Yatak odanızı sakinleştirici bir uyku mekanına dönüştürün. Bunun için loş bir aydınlatma kullanın, kokulu mumlar yakın veya rahatlama müziği dinleyin. Yatak odanızı dağıtmaktan ve gereksiz uyaranlardan arındırın. Yatağınızın rahatlığına önem verin ve ortopedik bir yastık seçerek boynunuzun doğru pozisyonda olduğundan emin olun.

Doğal Melatonin Salgılamak
Vücudumuzun uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen melatonin hormonunun doğal salgılanmasını desteklemek için ışık yönetimine dikkat edin. Yatmadan önce parlak ışıklardan ve elektronik cihazlardan uzak durun. Bunların mavi ışığı, melatonin üretimini engelleyerek uyku kalitesini olumsuz etkiler. Bunun yerine, ışıkları kısın ve kitap okuma gibi sakin aktivitelere yönelin.

Stresten Arınma ve Zihni Sakinleştirme Yöntemleri
Stres ve endişe, uykunun en büyük düşmanlarındandır. Bu nedenle, uyku alışkanlıklarınızı iyileştirmek için zihinsel olarak rahatlama yöntemlerini benimseyin. Gece rutininize meditasyon veya derin nefes egzersizleri ekleyin. Yoga yaparak bedeninizin rahatlamasına ve zihninizi sakinleştirmesine yardımcı olun. Ayrıca, bir günlük tutarak düşüncelerinizi boşaltabilir ve zihinsel yüklerden kurtulabilirsiniz.

Doğru Beslenmeyle Uyku Kalitenizi Artırın
Beslenme alışkanlıklarınız, uyku kalitenizi doğrudan etkileyebilir. Gece geç saatlerde ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçının. Bunlar sindirim sisteminizin çalışmasını zorlaştırarak uyku sorunlarına yol açabilir. Bunun yerine, uyku için faydalı olan yiyecekleri tercih edin. Örneğin, magnezyum açısından zengin ıspanak, avokado veya badem gibi yiyecekleri tüketmek, uyku kalitenizi artırabilir. Ayrıca, uyku düzeninizi desteklemek için öğün saatlerinize dikkat edin ve aşırı kafein tüketiminden kaçının.

Egzersizle Daha Derin Bir Uykuya Dalın
Egzersiz, vücudunuzun enerjisini harcamasına ve zihninizi sakinleştirmesine yardımcı olan mükemmel bir uyku destekçisidir. Ancak, egzersiz yaparken saatlere dikkat edin. Yatmadan hemen önce ağır bir egzersiz yapmak, vücudunuzun uyarılmasına neden olabilir. Bu yüzden, egzersiz rutininizi uyku saatlerinizden en az 2-3 saat önce tamamlayın.

İyi uyku alışkanlıkları oluşturmak, sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biridir. Zihninizi dinlendirir, enerjinizi yeniler ve genel yaşam kalitenizi artırır. Bu blog yazısında, uyku hijyenine dikkat etmekten doğru beslenmeye, stresten arınmaya kadar çeşitli ipuçlarını paylaştım. Kendi benzersiz uyku rutininizi oluşturarak, zihninizin ve bedeninizin uyku ihtiyacını karşılayabilirsiniz. Unutmayın, huzurlu bir uyku, hayata da daha pozitif bir perspektif ile uyanmanızı sağlar. Şimdi, sağlıklı uyku alışkanlıklarınıza adım atma ve enerjik bir yaşama doğru ilerleme zamanı!











Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

GELECEK KAYGISI BANA ZARAR VEREMEZ

Hayatımızın birçok döneminde, gelecek hakkında kaygılarımız bulunabilir. Gelecek kaygısı, bireyin yaşadığı deneyimler, çevresel faktörler, aile geçmişi veya kişilik özellikleri gibi çeşitli etmenler kaynaklı oluşabilir. Bu unsurları tek tek ele alarak, kaygının kökenlerini ve kişinin kaygı düzeyini anlamak önemlidir. 

Yazıyı okumak için tıklayın

Soyut bir kaygı nasıl oluyor da hayat kalitemi, mutluluğumu etkileyebilir?

Unutmayalım ki; kaygınız soyut bir düşünce ve sonuç olarak beden duyumundan ibarettir, hayatımızdaki belirsizliklerle başa çıkma stratejilerimiz ise somut; biz daha güçlüyüz!

Bu yazı Dr. Ayça Can Uz Muayenehanesi web sitesinde yayınlanmak üzere tarafımca kaleme alınmıştır, bilginize.

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

Major Depresif Bozukluk (Major Depressive Disorder), Bipolar Bozukluk (Bipolar Disorder), Duygusal Düzensizlik Bozukluğu (Disruptive Mood Dysregulation Disorder), Distimik Bozukluk (Dysthymia)

Duygudurum bozuklukları, duygu ve düşünce süreçlerindeki dengesizlikler nedeniyle yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen psikiyatrik durumlar arasında yer almaktadır. DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition) tarafından tanımlanan bu bozukluklar, belirli semptomlar temelinde sınıflandırılırlar.

Duygudurum bozukluklarının nedenleri karmaşık ve çok yönlüdür. Genetik yatkınlık, kimyasal dengesizlikler, çevresel stres faktörleri ve çocukluk dönemi travmaları bu faktörlerden birkaçıdır. Her tür duygudurum bozukluğunun kendine özgü belirtileri vardı. Hüzün, enerji eksikliği, uyku sorunları ve ilgi kaybı. Yüksek enerji seviyeleri, azalmış uyku ihtiyacı, hızlı düşünce süreçleri ve riskli davranışlar. Sürekli endişe, sinirlilik ve panik ataklar. Hızlı ruh hali değişiklikleri ve öfke patlamaları. İş, okul ve kişisel ilişkilerde sorunlar. Duygudurum bozuklukları tedavi edilebilir. Tedavi, bireysel duruma ve bozukluğun türüne bağlı olarak değişebilir.

Major Depresif Bozukluk (MDD)
Major Depresif Bozukluk, depresyon olarak adlandırılır ve DSM-5’e göre, en az 2 hafta boyunca süren üzgün, umutsuz ve ilgisiz bir ruh hali ile karakterizedir. Ana semptomlar arasında enerji eksikliği, uyku düzensizlikleri, kilo değişiklikleri ve intihar düşünceleri yer almaktadır. Biyolojik ve çevresel faktörler bu bozukluğun gelişiminde rol oynar. Antidepresan ilaçlar ve psikoterapi tedavisinde etkili yöntemlerdir.

Bipolar Bozukluk
Bipolar Bozukluk, duygu durumu dalgalanmaları ile karakterize edilen bir durumdur. DSM-5, bu bozukluğu iki ana tipe ayırır:

  • Bipolar I: En az bir manik atak geçiren kişileri tanımlar.
  • Bipolar II: En az bir hipomanik atak geçiren kişileri tanımlar.

Mani ve hipomani dönemlerinin yanı sıra depresif epizodlar da bu bozukluğun bir parçasıdır. Genetik faktörler, sinirsel düzenlemeler ve çevresel faktörler bipolar bozukluğun gelişiminde etkilidir. Tedavi, duygusal dengeyi sağlamayı hedefler ve genellikle mood stabilizatör ilaçlar ve psikoterapiyi içerir.

Duygusal Düzensizlik Bozukluğu (Disruptive Mood Dysregulation Disorder)
DSM-5’e göre, bu bozukluk özellikle çocukları ve ergenleri etkileyen bir durumdur. Şiddetli öfke nöbetleri ve ciddi düşük ruh hali ile karakterizedir. Genellikle bu çocuklar ileride bipolar bozukluk gelişimi riski taşırlar. Tedavi, psikoterapi ve aile terapisini içerebilir.

Distimik Bozukluk
Distimik Bozukluk, sürekli düşük ruh hali (en az 2 yıl boyunca) ile karakterizedir. Bu bozukluk, kişinin günlük işlevselliğini olumsuz etkileyebilir. Genellikle büyük depresif bozukluğa yatkınlığı artırır. Tedavi, antidepresan ilaçlar ve psikoterapiyi içerir.

Duygudurum bozukluklarının tanı ve tedavisi, her bireyin özgün ihtiyaçlarına dayanmalıdır, her hastanın öyküsü ve semptomları göz önüne alınmalıdır. Tanı ve tedavinin doğru bir şekilde yapılması için duygudurum bozukluğu belirtileri gösteren kişiler, uzmanlığı olan bir psikolog ve psikiyatrist ile görüşmelidir.










Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan

TSSB ve ASB

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Akut Stres Bozukluğu (ASB)

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

TSSB, travmatik bir olaya maruz kalan bireylerde görülen bir psikolojik reaksiyon durumudur. Kişi ya da başkaları için gerçek bir tehlike, ölüm, ciddi yaralanma veya cinsel şiddet gibi olağandışı bir olayın yaşandığına dair şiddetli bir şekilde maruz kalınmış veya tanıklık edilmiş olması gereklidir.

DSM-5’e göre, TSSB tanısı için aşağıdaki kriterler bulunmalıdır:

  1. Kişi, olayı rüyalarında, düşüncelerinde veya anılarında tekrar yaşar.
  2. Birey, olayı hatırlatan yerlerden, insanlardan veya etkinliklerden kaçınır. Duygusal tepkilerde azalma veya duyarsızlaşma görülebilir.
  3. Kişi, kendisine veya başkalarına karşı olumsuz düşünceler geliştirir. Olumlu duygular azalır.
  4. Ani sinirlenme, uyku sorunları, konsantrasyon güçlüğü gibi artan fizyolojik tepkiler gözlenir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) gibi yöntemler, travmatik anının yeniden işlenmesini ve duyarsızlaşmayı amaçlar.

Akut Stres Bozukluğu (ASB)

ASB, TSSB’ye benzeyen ancak daha kısa süreli bir reaksiyon durumudur. DSM-5’e göre, ASB tanısı için aşağıdaki kriterler aranır:

  1. Kişi, olayı rüyalarında veya anılarında tekrar yaşar.
  2. Birey, olayı hatırlatan uyaranlardan kaçınır.
  3. Ani sinirlenme, konsantrasyon güçlüğü, aşırı tetikte olma gibi fizyolojik tepkiler gösterir.

Güven ve Güvenli Alan Kaybı

Travmatik olaylar, bireylerin güven duygularını sarsabilir. Güven, bir bireyin kendini ve diğerlerini tehlikelerden korunmuş hissetme yeteneğidir. Travma, bu güveni zedeler ve bireyde güvensizlik duygusu oluşturabilir. Güvenli alan kaybı, bireyin çevresindeki dünyayı tehlikeli bir yer olarak algılaması sonucu oluşur. Bu duygu, TSSB ve ASB’nin belirgin özelliklerinden biridir.

Travmanın Geçişi ve Tedavi Süreci

Travmanın geçişi bireyden bireye farklılık gösterebilir ancak genel olarak aşağıdaki aşamaları içerebilir:

  1. Olayın yaşanması: Travmatik olayın gerçekleştiği an.
  2. Şok ve inkar: Birey olayın gerçekliğini kabul etmekte güçlük çeker.
  3. Tepki ve reaksiyonlar: Anksiyete, korku, öfke gibi duygusal reaksiyonlar görülür.
  4. Değerlendirme: Birey olayın etkilerini düşünmeye başlar.
  5. Kabul ve yeniden yapılanma: Olayın kabul edilmesi ve bireyin hayatını yeniden inşa etmeye başlaması.

Tedavi süreci, bireyin ihtiyaçlarına göre şekillenir. Terapötik yöntemler ile duygusal düzenleme, bilişsel yeniden yapılanma ve travmatik anının işlenmesine odaklanabiliriz.










Bu yazının tüm hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Yazının tamamı veya bir bölümü; yazarın yazılı izni olmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz, alıntılanamaz, yayımlanamaz, ticari amaçla kullanılamaz. İzinsiz kullanım halinde yasal işlem başlatılacak olup, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk izinsiz kullanan kişiye aittir.
©psikologecemsercan